Bangkok on Foot: วัดสุทัศน์เทพวราราม: 11.12.2014

อากาศเย็นลง ความชื้นสัมพัทธ์ลดลง ได้เวลาเดินทาง

จุดหมายสำคัญคือวัดสุทัศน์เทพวราราม วัดที่ได้รับการยกย่องว่าการวางผังได้สัดส่วนงดงามที่สุด

บริเวณข้างเคียงมีสถานที่ควรไปเยือนด้วย ได้แก่ เทวสถานโบสถ์พราหมณ์ สวนรมณีนาถ พิพิธภัณฑ์ราชทัณฑ์

11.00 น. นั่งรถเมล์เย็นไปลงบริเวณอนุสาวรีย์ประชาธิปไตย ตั้งอยู่ที่กึ่งกลางวงเวียนสี่แยกถนนราชดำเนินกลางตัดกับถนนดินสอ

ท้องฟ้าสีคราม แจ่มใส ไร้เมฆ ลานวงกลมของอนุสาวรีย์ตกแต่งด้วยไม้ดอกสีเหลือง สีส้ม และสีแดง อนุสาวรีย์เด่นเป็นสง่า ท้าทายความเป็นไป ท้าทายความเป็นจริงของการเมือง การปกครอง

    รัฐบาลสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม เป็นผู้สร้างอนุสาวรีย์ประชาธิปไตยขึ้น เพื่อเป็นที่ระลึกในการที่คณะราษฎรได้ขอพระราชทานรัฐธรรมนูญ เริ่มก่อสร้างเมื่อกรกฎาคม พ.ศ. 2482 ทำพิธีเปิดเมื่อวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2483

    ลักษณะอนุสาวรีย์ประชาธิปไตยมีความหมายดังนี้

    1. ปีกทั้ง 4 ด้านของอนุสาวรีย์ สูงจากแท่นพื้น 24 เมตร รัศมีจากจุดศูนย์กลางของป้อมที่ตั้งพานรัฐธรรมนูญถึงขอบสุดแท่นพื้น ยาว 24 เมตร หมายถึงวันที่ 24 มิถุนายน อันเป็นวันที่คณะราษฎรเปลี่ยนแปลงการปกครอง

    2. ปืนใหญ่ ฝังไว้โดยรอบอนุสาวรีย์ มีโซ่ร้อย เว้นเฉพาะช่องทางขึ้น 4 ทาง จำนวนทั้งหมด 75 กระบอก หมายถึงปี พ.ศ. 2475 อันเป็นปีที่เปลี่ยนแปลงการปกครอง

    3. ประติมากรรมปูนปั้นนูนสูง ประกอบโดยรอบส่วนล่างของปีกทั้งสี่ แสดงเหตุการณ์การเปลี่ยนแปลงการปกครองของคณะราษฎร

    4. พานรัฐธรรมนูญ ตั้งอยู่บนป้อมกลางของอนุสาวรีย์ ตัวพานทำด้วยสำริด สูง 3 เมตร หมายถึงเดือนที่ 3 คือเดือนมิถุนายน (นับตามปฏิทินไทยแบบเก่า) อันเป็นเดือนที่เปลี่ยนแปลงการปกครอง

    5. รูปพระขรรค์ 6 เล่ม ประดับประตูป้อมกลางที่ตั้งพานรัฐธรรมนูญ ทั้ง 6 ด้าน หมายถึงหลัก 6 ประการอันเป็นนโยบายของคณะราษฎรที่จะใช้ในการปกครองประเทศสืบไป หลัก 6 ประการนั้นได้แก่ หลักเอกราช หลักความสงบภายใน หลักสิทธิเสมอภาค หลักเสรีภาพ หลักเศรษฐกิจ และหลักการศึกษา

    อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย ประดิษฐานบนลานวงกลม ลดหลั่นเป็นชั้นๆ ที่ฐานด้านนอกของปีกทั้งสี่ เป็นอ่างน้ำพุ เหนืออ่างเป็นรูปพญานาคพ่นน้ำพุ

จากถนนราชดำเนินกลาง เดินเลี้ยวเข้าถนนดินสอ ผ่านศาลาว่าการกรุงเทพมหานคร ลานคนเมือง ลานซีเมนต์ใหญ่ ไร้ต้นไม้ ไร้รสนิยม รู้สึกถึงไอร้อนระอุ ต่างจากบริเวณโดยรอบชัดเจน ลานคนเมืองนี้ ขุดเจาะทำที่จอดรถใต้ดิน ด้านบนทำเป็นลานซีเมนต์โล่งโจ้งอย่างที่เห็น นัยว่าไว้จัดกิจกรรมรองรับฝูงคนจำนวนมาก สร้างเมื่อปี พ.ศ. 2543 สมัยนายสมัคร สุนทรเวช เป็นผู้ว่ากรุงเทพมหานคร

จากลานคนเมือง ข้ามถนนบำรุงเมือง...

วัดสุทัศน์เทพวราราม พระอารามหลวงชั้นเอก ชนิดราชวรมหาวิหาร

    พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 มีพระราชประสงค์จะทำนุบำรุงกรุงรัตนโกสินทร์ ให้เจริญรุ่งเรืองเหมือนครั้งกรุงศรีอยุธยา ได้ทรงสร้างวัดกลางพระนคร ใกล้ๆ เสาชิงช้า สำหรับประดิษฐานพระศรีศากยมุนี ทรงต้ังพระทัยจะสร้างวัดให้ใหญ่เท่าวัดพนัญเชิงที่กรุงเก่า โปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญพระโต พระพุทธรูปหล่อ สมัยสุโขทัย มาแต่วิหารหลวง วัดมหาธาตุ สุโขทัย มาไว้ที่วัดนี้ และทรงขนานนามว่า วัดมหาสุทธาวาส แต่ทรงสร้างค้างไว้แต่เพียงรากพระวิหารหลวง ครั้นตั้งพระพุทธรูปไว้เรียบร้อยก็เสด็จสวรรคต

    พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 โปรดเกล้าฯ ให้สร้างต่อ โดยสร้างพระวิหารกับทำบานประตูกลางจำหลัก เริ่มด้วยฝีพระหัตถ์ ค้างอยู่ ก็เสด็จสวรรคต

    พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 ทรงสร้างพระวิหารจนสำเร็จ และทรงสร้างเพิ่มเติมทั้งวัด ทรงขนานนามพระพุทธรูปในวิหารหลวงว่า พระศรีศากยมุนี พระพุทธรูปในพระอุโบสถว่า พระตรีโลกเชษฐ และพระราชทานนามวัดว่า วัดสุทัศน์เทพวราราม

ศาลาลอย     

    ศาลาลอย มี 4 แห่ง สร้างชิดแนวกำแพงด้านหน้าพระวิหาร ทางทิศเหนือ ที่เรียกกันว่า ศาลาลอย เพราะมีพื้นสูงตั้งอยู่เหนือกำแพงมองดูเด่นเป็นสง่า มีหลังคาเป็นทรงไทยมุงกระเบื้องเคลือบสี ไม่มีช่อฟ้า หางหงส์ หน้าบันปั้นด้วยปูนลายดอกไม้ เสาทั้งหมดสี่เหลี่ยมมีบัวทองเปลวทาสีขาว โดยรอบเฉลียงไม่มีฝาเปิดโล่งทั้ง 4 ด้าน ศาลาหลังริมด้านตะวันออก เป็นศาลาเปลื้องเครื่องของพระมหากษัตริย์ ก่อนที่จะเสด็จเข้าสู่พระวิหาร ศาลาหลังที่สองถัดจากศาลาเปลื้องเครื่องมีเกยสำหรับเทียบเสด็จเข้าด้านหน้า สำหรับศาลาอีกสองหลังถัดไปนั้นเป็นสถานที่สำหรับประทับทอดพระเนตรพระราชพิธีโล้ชิงช้าของพระมหากษัตริย์และพระบรมวงศานุวงศ์ในสมัยก่อน
    ปัจจุบันหลังที่สามใช้เป็นที่จำหน่ายบัตรเข้าชมวัด

วิหารคต หรือพระระเบียง

    สร้างในสมัยรัชกาลที่ 3 ตัววิหารทั้งสี่มุม สร้างทรงหลังคาซ้อน เช่นเดียวกับซุ้มประตูทางเข้า หน้าบันสลักภาพพระนารายณ์ทรงสุบรรณ ปิดทองประดับกระจก วิจิตรงดงาม บานประตูปิดทองลายรดน้ำ เขียนภาพทวารบาล ด้านในเขียนเรื่องรามเกียรติ์ วิหารนี้ใช้ประดิษฐานพระพุทธรูปปูนปั้น 156 องค์

พระวิหาร

    เริ่มก่อสร้างพ.ศ. 2350 ในสมัยรัชกาลที่ 1 สำเร็จเรียบร้อยในสมัยรัชกาลที่ 3 พระวิหารตั้งอยู่บนฐานไพที 2 ชั้น ล้อมรอบด้วยกำแพงแก้ว และพระระเบียง ตัวพระวิหารเป็นศิลปะรัตนโกสินทร์ตอนต้น ถ่ายแบบจากวัดมงคลบพิตร พระนครศรีอยุธยา หลังคาทรงไทยสองชั้น หนึ่งลด มีมุขเด็จด้านหน้าและด้านหลัง มีช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ เสาเหลี่ยมมีบัวหัวเสา

    ที่ฐานไพทีชั้นล่าง ตั้งถะ 6 ชั้น (เจดีย์แบบจีน) ไว้บนฐาน ต่างกำแพงแก้วด้านละ 7 ถะ รวม 28 ถะ หมายถึงพระพุทธเจ้า 28 พระองค์ ที่มุมฐานไพทีชั้นล่างและบนมีม้าสำริดตั้งประจำมุมละ 1 ตัว 2 ชั้น เป็น 8 ตัว

    ด้านหน้าและด้านหลังพระวิหารมีประตูเข้าด้านละ 3 ประตู เป็นบานประตูแกะสลักในไม้แผ่นเดียว รูปสัตว์และป่าหิมพานต์ สลักปรุซ้อนลงไปหลายชั้น งดงามมาก กล่าวกันว่า บานประตูคู่กลางด้านหน้าเป็นฝีพระหัตถ์รัชกาลที่ 2 ต่อมาบานประตูคู่นี้ถูกไฟไหม้ จึงถอดเก็บไว้ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร แล้วถอดเอาบานประตูคู่หลังมาติดแทน

    ซุ้มหน้าต่างทำเป็นทรงเรือนแก้ว บานหน้าต่างเขียนลายรดน้ำ

    ภายในพระวิหารเป็นที่ประดิษฐานพระศรีศากยมุนี จิตรกรรมฝาผนังฝีมือช่างสมัยรัชกาลที่ 2 ถึงรัชกาลที่ 3 ฝีมืองดงาม ยังเหลือเกือบบริบูรณ์ เขียนเรื่องไตรภูมิกถา รูปป่าหิมพานต์ มีสระบัว นางกินรี เหล่ากินนร กับบุตร บานประตู หน้าต่างเขียนรูปทวารบาล

พระศรีศากยมุนี

    พระประธานในพระวิหาร เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย หล่อด้วยโลหะ หน้าตักกว้าง 3 วา 1 คืบ (6.25 เมตร) เป็นพระพุทธรูปขนาดใหญ่องค์หนึ่งของประเทศไทย พุทธลักษณะงดงาม เดิมประดิษฐานที่พระวิหารหลวง วัดมหาธาตุ สุโขทัย หล่อขึ้นในสมัยพระมหาธรรมราชาลิไทย ฉลองเมื่อ พ.ศ. 1905 รัชกาลที่ 1 อัญเชิญลงมายังกรุงเทพฯ เพื่อประดิษฐานไว้ในพระนคร

    ที่ผ้าทิพย์ด้านหน้าพระพุทธบัลลังก์ เป็นที่บรรจุพระบรมราชสริรางคารของสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล รัชกาลที่ 8 ซึ่งโปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญมาบรรจุไว้เมื่อวันที่ 4 เมษายน พ.ศ. 2493

    ด้านหลังพระบัลลังก์มีภาพศิลาสลักศิลปกรรมสมัยทวารวดี สูง 2.40 เมตร ทำเป็นปางยมกปาฏิหารย์ และพระพุทธองค์ประทานเทศนาในสวรรค์ ปิดทองหมดทั้งแผ่น เป็นศิลปกรรมชิ้นเอกของวัดชิ้นหนึ่ง

วิหารทิศ

    ตั้งอยู่ที่มุมทั้งสี่ของพระวิหาร เป็นศาลาหลังเล็ก รูปทรงเดียวกับพระวิหาร แต่ไม่มีมุขเด็จหน้าหลัง เครื่องบนทำด้วยไม้ทั้งหมด แต่ละหลังประดิษฐานพระพุทธรูปหลังละ 2 องค์

พระอุโบสถ

    ตั้งหันหน้าไปทางทิศตะวันออก เป็นพระอุโบสถที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย ตั้งอยู่บนฐานไพที 2 ชั้น มีซุ้มเสมาคร่อมกำแพงแก้วโดยรอบ ทำด้วยศิลาจำหลักลายเลียนแบบศิลปะจีนงดงาม

    ตัวพระอุโบสถ หลังคาเป็นแบบทรงไทยโบราณ 4 ชั้น 3 ลด เสาสี่เหลี่ยม ไม่มีหัวเสา ทำเสาด้านข้างเป็นพาไลรอบ ไม่มีทวย มีมุขกระสัน มีช่อฟ้า หางหงส์ หน้าบันปิดทอง ประดับกระจก ด้านตะวันออกเป็นภาพพระอาทิตย์ประทับบนราชรถเทียมม้า 7 หัว ด้านตะวันตกเป็นภาพพระอินทร์ประทับบนราชรถ 3 ล้อ มีคันงอน เทียมด้วยม้า 10 ตัว

    ภายในมีจิตรกรรมฝาผนังใหญ่โต ฝีมือช่างชั้นครูสมัยรัชกาลที่ 3 จัดภาพได้งามวิจิตร ส่วนใหญ่เป็นภาพเรื่องพุทธประวัติ ชาดก วรรณคดีไทย เช่น รามเกียรติ์ สังข์ทอง ไกรทอง นารายณ์สิบปาง เป็นต้น

    พระพุทธตรีโลกเชษฐเป็นพระประธานในพระอุโบสถ ปางมารวิชัย รัชกาลที่ 3 โปรดเกล้าฯ ให้หล่อขึ้นใหม่เมื่อทรงสถาปนาพระอาราม

สัตตมหาสถาน

    เป็นสถานที่เสวยวิมุติสุขของพระพุทธเจ้า รัชกาลที่ 3 โปรดเกล้าฯ ให้สร้างสถานที่ทั้ง 7 นี้ขึ้นแทนเจดีย์ เรียงอยู่ริมกำแพงวัดด้านตะวันออก ติดถนนอุณากรรณ นับเป็นปูชนียสถานที่สำคัญของวัด ประกอบด้วย

    1. พระรัตนบัลลังก์ ต้นโพธิ์ตรัสรู้ มีบัลลังก์

    2. พระอนิมิสเจดีย์ ที่ประทับดูพระมหาโพธิ์โดยไม่กระพริบพระเนตร ทำเป็นรูปเก๋งจีน

    3. พระรัตนจงกรมเจดีย์

    4. พระรัตนฆรเจดีย์

    5. พระอัชปาลนิโครธ ต้นไทร

    6. พระมุจลินทพฤกษ์ ต้นจิก

    7. พระราชายตนพฤกษ์ ต้นเกตุ

หอระฆัง

    ตั้งอยู่ข้างศาลาการเปรียญ ในเขตสังฆาวาส ก่ออิฐถือปูนทรงแปดเหลี่ยม

วัดสุทัศน์เทพวรารามเป็นโบราณสถานที่ทรงคุณค่า มีเอกลักษณ์ต่างจากวัดอื่นหลายประการ

พระศรีศากยมุนี พระพุทธรูปขนาดใหญ่ อายุกว่า 650 ปี ศิลปะสุโขทัยที่งดงาม ล้ำค่า ชวนให้จินตนาการถึงวิธีการอัญเชิญจากสุโขทัยมากรุงเทพฯ เมื่อกว่า 200 ปีก่อน ว่าทำอย่างไร

สวนรมณีนาถ อยู่ทางตะวันออกของวัดสุทัศน์ฯ เพียงข้ามถนนอุณากรรณและถนนศิริพงษ์

    เป็นสวนสาธารณะที่จัดสร้างขึ้น เพื่อถวายแด่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในวโรกาสที่มีพระชนมายุ 60 พรรษา พ.ศ. 2535 และได้รับพระราชทานนามว่า 'รมณีนาถ' ซึ่งมีความหมายว่า 'นางผู้เป็นที่พึ่ง' ตั้งอยู่บริเวณเรือนจำพิเศษกรุงเทพมหานครเดิม ถนนมหาไชย มีเนื้อที่กว่า 29 ไร่

    เรือนจำพิเศษกรุงเทพมหานคร ก่อสร้างเมื่อ พ.ศ. 2433 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเห็นว่า ที่ต้องขังจองจำผู้กระทำความผิดต้องควบคู่ไปกับศาลสถิตยุติธรรม ทรงพระราชทานพระราชทรัพย์ให้จัดซื้อที่ดินตำบลตรอกคำ ทำการก่อสร้าง ทรงส่งพระยาไชยวิชิตสิทธิศาสตรา (นาค ณ ป้อมเพชร) ซึ่งเคยไปรับราชการสถานทูตไทย ณ กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ ไปดูรูปแบบที่สิงคโปร์ โดยนำแบบเรือนจำ Brixton อันเป็นเรือนจำระดับความมั่นคงสูงสุดมาใช้ การก่อสร้างเสร็จสิ้นสามารถย้ายนักโทษเข้าไปอยู่ได้เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2434 ได้รับการขนานนามว่า 'คุกกองมหันต์โทษ' ต่อมาเปลี่ยนชื่อหลายครั้ง ครั้งสุดท้ายใช้ชื่อว่า 'เรือนจำพิเศษกรุงเทพมหานคร'
    พ.ศ. 2534 คณะรัฐมนตรีได้อนุมัติโครงการปรับปรุงทัณฑสถานวัยหนุ่มบางเขน หรือ เรือนจำกลางคลองเปรม ให้ย้ายผู้ต้องขังจากเรือนจำพิเศษกรุงเทพมหานครไปควบคุมรวมกัน และให้ปรับปรุงพื้นที่เรือนจำพิเศษกรุงเทพมหานครเป็นสวนสาธารณะ ภายในบริเวณสวนยังคงอนุรักษ์แนวรั้วกำแพง ป้อมยาม ซุ้มประตูทางเข้าไว้เป็นสัญลักษณ์ นอกจากนี้ยังจัดให้มีพิพิธภัณฑ์ราชทัณฑ์ ด้านถนนมหาไชย ประกอบด้วยอาคาร 4 หลังคือ

    อาคารศาลอาญา แสดงเครื่องมือลงทัณฑ์ และวิธีประหารชีวิตสมัยโบราณ รวมทั้งแสดงการประหารชีวิตในปัจจุบัน อุปกรณ์เกี่ยวกับเรือนจำและการป้องกันการหลบหนีของนักโทษ
    อาคารรักษาการณ์ แสดงภาพประวัติและอุปกรณ์เครื่องใช้ของเรือนจำพิเศษกรุงเทพมหานคร และเอกสารเกี่ยวกับประวัติการราชทัณฑ์ในอดีต
    อาคารร้านค้ากรมราชทัณฑ์ จัดจำหน่ายสินค้าราชทัณฑ์และของที่ระลึก
    อาคารแดน 9 เป็นเรือนนอนผู้ต้องขังในอดีต แสดงสภาพการใช้ชีวิตประจำวันของนักโทษ ระบบการคุมขังและลักษณะอาคาร
    อาคารพิพิธภัณฑ์ราชทัณฑ์ ได้รับรางวัลอาคารอนุรักษ์ดีเด่น จากสมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ เมื่อ พ.ศ. 2540

    สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดสวนรมณีนาถ และพิพิธภัณฑ์ราชทัณฑ์ เมื่อวันที่ 17 สิงหาคม พ.ศ. 2542

เข้าไปเดินเล่น ผ่อนคลายในสวนสวย ไม้ใหญ่ร่มครึ้ม

พิพิธภัณฑ์ราชทัณฑ์ปิด ไม่มีสิ่งแสดงภายใน ข้อมูลจาก webpage ตรงข้ามกับสภาพที่เห็น ถามยามในสวน ได้ความว่าพิพิธภัณฑ์ปิดมาราว 2 เดือน เจ้าหน้าที่ขนสิ่งแสดงออกไปหมด มีโครงการใหม่ที่จะใช้พื้นที่ของอาคารเหล่านี้ รวมทั้งพื้นที่สวน รวมกว่า 15 ไร่ น่าเสียดายพื้นที่พักผ่อน ออกกำลังกาย ของสาธารณะที่ถูกทอนให้เล็กลง

จากสวน เดินย้อนกลับไปทางเสาชิงช้า

เทวสถานโบสถ์พราหมณ์ ตั้งอยู่เลยโค้งถนนดินสอ ตัดกับถนนบำรุงเมือง

    พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้น พร้อมกับเสาชิงช้า เมื่อ พ.ศ. 2327 มีโบสถ์ทั้งหมด 3 หลัง เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนชั้นเดียว

    สถานพระอิศวร (โบสถ์ใหญ่) ไม่มีพาไล หลังคาทำชั้นลด 1 ชั้น หน้าบันด้านหน้ามีเทวรูปปูนปั้น รูปพระอิศวร พระอุมา และเครื่องมงคลรูปสังข์ กลศ กุมภ์ อยู่ในวิมาน ใต้รูปวิมานมีปูนปั้นเป็นรูปเมฆและโคนันทิ หน้าบันด้านหลังไม่มีลวดลาย ภายในโบสถ์มีเทวรูปพระอิศวรทำด้วยสำริด ประทับยืน ปางประทานพร                        

    สถานพระพิฆเนศวร (โบสถ์กลาง) มีพาไลทั้งด้านหน้าและด้านหลัง ศิลปะอยุธยา ตัวโบสถ์ไม่มีลวดลาย หลังคามีชั้นลด 1 ชั้น หน้าบันเรียบ ภายในโบสถ์มีเทวรูปพระพิฆเนศวร 5 องค์ ทำด้วยหินแกรนิต 1 องค์ หินทราย 1 องค์ หินเขียว 2 องค์ สำริด 1 องค์

    สถานพระนารายณ์ (โบสถ์ริม) มีพาไลทั้งด้านหน้าและด้านหลัง ภายในทำชั้นยกตั้งบุษบก 3 หลัง หลังกลางประดิษฐานพระนารายณ์ ทำด้วยปูน ประทับยืน

เทวสถานโบสถ์พราหมณ์ร่มรื่น สะอาดสะอ้าน เรียบง่าย โบสถ์ทั้งสามเปิดให้เข้าได้เฉพาะวันพฤหัสและวันอาทิตย์

ย่านเสาชิงช้าประกอบด้วยโบราณสถานสำคัญหลายแห่ง

นิราศกรุงเทพวันนี้ ได้ชื่นชมศิลปะ สถาปัตยกรรม ทรงคุณค่ายิ่ง

ค่ารถไปกลับ 24.00 บาท

ข้อมูล ค้นจาก

    นำชมกรุงรัตนโกสินทร์ กองโบราณคดี กรมศิลปากร พ.ศ. 2525

    watsuthat.net

    th.wikipedia.org

    lib.su.ac.th

    correct.go.th

    devasthan.org

        

     

Time Out: ซอหัวม้า: 03.12.2014

สองสัปดาห์นี้ ความกดอากาศสูง ความชื้นสัมพัทธ์สูง อบอ้าว งดเดินเที่ยว

ค่ำวันที่ 2 ธันวาคม 2557 ข่าวศิลปะบันเทิงเสนอเรื่อง 'ซอหัวม้า' จากมองโกเลีย เป็นเรื่องใหม่ น่าสนใจ ชวนให้ค้นข้อมูลต่อ

คณะดุริยางคศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ร่วมกับโครงการ 9 ในดวงใจ และองค์กรเครือข่าย ได้เชิญคณะศิลปินซอหัวม้า 'Khan Khuur Quartet' จากประเทศมองโกเลีย มาเยือนประเทศไทย เพื่อเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรมมองโกเลีย โดยมีซอหัวม้า (Morin Khuur) และบทเพลงมองโกเลียเป็นสื่อ ชื่องาน 'จากมองโกเลียอัลไต สู่ไทยเจ้าพระยา' จัด ณ หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร ระหว่างวันที่ 2-4 ธันวาคม 2557

กิจกรรมประกอบด้วย

    2 ธันวาคม 2557 สัมมนาวิชาการ: ซอหัวม้ามองโกเลียและเครือญาติซอตระกูล Spike Fiddle ในเอเชีย     

    3 ธันวาคม 2557 คอนเสิร์ตมิตรภาพไทย-มองโกเลีย

    4 ธันวาคม 2557 Music Workshop: เทคนิคการบรรเลงและบทเพลงซอหัวม้า

เย็นวันนี้ 3 ธันวาคม 2557 นั่ง BTS ไปหอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร

รายการเริ่ม 16.40 น.

เสวนา 'มองโกเลีย มองเห็นอะไร อัลไตทำไมกัน'

แสดงภาพอดีต ปัจจุบัน ของมองโกเลีย ดินแดนแห่งทุ่งหญ้า ขุนเขา ชีวิตผู้คน ฝูงม้า ปศุสัตว์

    ผศ. สุดแดน วิสุทธิลักษณ์ คณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

    ทรงยศ กมลทวิกุล นักเขียน-นักถ่ายภาพสารคดีท่องเที่ยว
    ดำเนินรายการโดย พันชนะ วัฒนเสถียร ที่ปรึกษามูลนิธิอมตะ
    อ่านบทกวี 'มองโกเลีย เสรีภาพสุดสายตา' โดยนายทิวา รางวัลกวีนิพนธ์ดีเด่น สพฐ. ปี 2557

ภาพยนตร์สารคดีจากฝรั่งเศส เรื่องซอหัวม้า

(Arts du mythe: Viele Mongole à Tête de Cheval)

    แสดงวิถีชนเผ่ามองโกล บทเพลงแห่งท้องทุ่ง ขุนเขาในชีวิตประจำวัน การสื่อสารกับสัตว์เลี้ยง อาทิ ม้า อูฐ ผ่านดนตรี ทั้งเสียงร้องกังวาน ประสานกับเสียงสดใสของซอหัวม้า เสียงเพลงขับกล่อมซาบซึ้งจนอูฐน้ำตาไหล ยอมให้ลูกอูฐกำพร้าดูดนมของตน ทั้งที่ก่อนหน้าขัดขืนและขับไล่ลูกอูฐกำพร้านั้น

    แสดงการสร้างซอหัวม้า กล่องเสียงรูปสี่เหลี่ยมคางหมู ด้านหน้าตรึงด้วยหนังม้า หัวคันซอทำเป็นรูปหัวม้า สายซอสองสายทำจากหางม้า แต่ละสายประกอบด้วยหางม้าเล็กๆ หลายเส้น คันชักทำด้วยหางม้าเช่นกัน

    แสดงวิธีการเล่นอันซับซ้อน ต่างจากซอหรือเครื่องสีอื่น นั่นคือ การกดเสียงไม่กดลงบนสาย แต่ดันสายทางด้านข้างโดยใช้หลังนิ้ว ซอหัวม้าให้กำเนิดเสียงได้หลากหลาย น่าฉงน

คอนเสิร์ต 'จากมองโกเลียอัลไต สู่ไทยเจ้าพระยา'

ดำเนินรายการโดย ปิยะนุช นาคคง
1. Khan Khuur Quartet ประกอบด้วย Munkhjin Purevkhuu, Batdorj Tuvshinjargal, Bat-ulzii Ganbat และ Amarbayar Renching

    บทเพลงมองโกเลีย ได้แก่

    Tsetseg nuuriin khuvuund (On the Bank of the Lake with Flowers) ประพันธ์โดย Ts. Sukhbaatar

    Khuleg (The Horse in Mind) ประพันธ์โดย P. Munkhjin

    Bolzoo (Dating) ประพันธ์โดย B. Sharav

    Uulen bor (Quick Horse) ประพันธ์โดย Ts. Sukhbaatar

    Altain Magtaal (The Praise of Altai) เพลงพื้นบ้านโบราณ

    Friends ประพันธ์โดย Ennio Morricone จากภาพยนตร์ Once Upon a Time in America

2. Munkhjin Purevkhuu โซโลซอหัวม้าร่วมกับวงสีหยด คณะดุริยางคศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร

    บทเพลงไทยร่วมสมัย ได้แก่

    เดือนเพ็ญ ประพันธ์โดย นายผี

    ม้าย่อง ประพันธ์โดย มนตรี ตราโมท

    ความฝันอันสูงสุด เพลงพระราชนิพนธ์ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

3. One World Project

    บทเพลงตะวันออกร่วมสมัย ได้แก่

    ขบวนการไดโนเสาร์ จูเรนเจอร์

    ซูคุเอ็น

4. Khan Khuur Quartet ร่วมบรรเลงกับวงดุริยางค์เครื่องลม KU Wind Band คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ควบคุมวงโดย อ. สุรพล ธัญวิบูลย์

    บทเพลงที่แสดง ได้แก่

    Medley เพลงพระราชนิพนธ์: ลมหนาว สายฝน แผ่นดินของเรา

    Spring จาก The Four Seasons ประพันธ์โดย Antonio Lucio Vivaldi

    Ekiliin egshigt nutag (The Land of the Ikel Khuur) ประพันธ์โดย Tsogbadrakh Purevkhuu

    Czardas ประพันธ์โดย Vittorio Monti

5. อิสระ: ด้นไปตามใจฝัน (Improvisation Session) ประชันดนตรีซอหัวม้าและศิลปินรับเชิญ เสาวคล ม่วงครวญ (cello), Dr. Jean-David Caillouët (multimedia)

'จากมองโกเลียอัลไต สู่ไทยเจ้าพระยา' ค่ำวันนี้ เปิดโลกทัศน์หลายประการ

    ดนตรีเป็นภาษาสากล ไม่มีพรมแดน ไม่มีสัญชาติ ศิลปินจากมองโกเลียบรรเลงร่วมกับวงของนิสิต นักศึกษาไทยสองมหาวิทยาลัยได้อย่างกลมกลืน ทั้งบทเพลงมองโกเลีย บทเพลงไทยร่วมสมัย เพลงพระราชนิพนธ์ บทเพลงคลาสสิค กังวาน ไพเราะ จับใจ ดนตรีเป็นสื่อสันติภาพ ไม่เพียงระหว่างมนุษย์ แต่รวมถึงสัตว์เลี้ยงด้วย

    ซอหัวม้า (Morin Khuur) เป็นสัญลักษณ์ประจำชาติที่สำคัญของมองโกเลีย นักประวัติศาสตร์ดนตรีหลายท่านเชื่อว่าซอหัวม้าเป็นเครื่องดนตรีตระกูลซอที่เก่าแก่ที่สุดชิ้นหนึ่งของโลก และในปี 2003 UNESCO ขึ้นทะเบียนซอหัวม้าเป็นหนึ่งใน Masterpieces of the Oral and Intangible Heritage of Humanity

ค่ารถ BTS ไปกลับ 26.00 บาท (บัตรราษฎรอาวุโส)

ข้อมูล ค้นจาก

    ซอหัวม้า เอกสารประกอบงาน 'จากมองโกเลียอัลไต สู่ไทยเจ้าพระยา' 2-4 ธันวาคม 2557

    bacc.or.th

    boutique.arte.tv

    

Bangkok on Foot: พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร: 20.11.2014

จุดหมายวันนี้ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร พิพิธภัณฑ์ที่ใหญ่ที่สุดในอุษาคเนย์

คาดว่าคงใช้เวลาหลายชั่วโมง และคงชมไม่หมด เพราะสิ่งแสดงและบริเวณกว้างขวางมาก

11.00 น. นั่งรถเมล์ไปลงเทเวศร์ ต่อรถไปสนามหลวง รถวิ่งฉิวจนถึงถนนเจ้าฟ้า ติดนิ่ง สภาพเหมือนสองสัปดาห์ก่อนตอนไปวัดมหาธาตุฯ คราวนี้ไม่รอแล้ว ลงจากรถเลย พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หอศิลป อยู่ต่อหน้าต่อตาตรงที่ลง นิทรรศการหมุนเวียนจัดแสดง 2 งาน ได้แก่ 'พู่กันเก่า' และ 'นำสิ่งที่ดีสู่ชีวิต' สมควรแวะเข้าไปชมเป็น hors d'oeuvre

    'นำสิ่งที่ดีสู่ชีวิต' แสดงผลงานจิตรกรรม ประติมากรรม กว่า 150 ชิ้น ของนักเรียน นักศึกษาระดับต่างๆ ที่ส่งประกวดในงานครั้งที่ 26 จัดโดยกลุ่มโตชิบา ร่วมกับกรมศิลปากรและมหาวิทยาลัยศิลปากร เดินผ่านชมคร่าวๆ

    'พู่กันเก่า' แสดงผลงานของกลุ่มลูกศิษย์อาจารย์ศิลป์ พีระศรี จำนวน 25 คน ส่วนใหญ่เป็นภาพเขียน หลากเทคนิค อาทิ สีน้ำมันบนผ้าใบ สีอะคริลิกบนผ้าใบ สีนำ้บนกระดาษ ผลงานเหล่านี้งดงามยิ่ง ผมค่อยๆ เดินชมราว 40 นาที ด้วยความรื่นรมย์ ขอบคุณที่รถติด เป็นเหตุให้ได้เข้ามาชม แวะซื้อหนังสือประกอบนิทรรศการก่อนออกจากหอศิลป เดินต่อไป...

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร

    บริเวณที่ตั้งคือพระราชวังบวรสถานมงคล หรือ วังหน้า สร้างเมื่อ พ.ศ. 2325 คราวเดียวกับพระบรมมหาราชวัง เมื่อครั้งต้นกรุงรัตนโกสินทร์ อาณาบริเวณของวังหน้าเริ่มตั้งแต่ถนนพระจันทร์ ผ่านกลางสนามหลวง จนถึงถนนราชดำเนินใน วกตามแนวถนนราชินีถึงท่าช้างวังหน้า ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 5 กำแพงพระราชวังถูกรื้อไปเกือบหมด เหลือเพียงส่วนหนึ่งคือกำแพงด้านทิศใต้ของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ในปัจจุบัน

    พระราชวังบวรสถานมงคลเคยเป็นที่ประทับของพระมหาอุปราช 5 พระองค์ ดังนี้

    สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท พระอนุชาธิราชในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงดำรงพระราชอิสริยยศเป็นพระมหาอุปราช พ.ศ. 2325-2346 (วังหน้าในรัชกาลที่ 1)

    สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์ พระอนุชาธิราชในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ทรงดำรงพระราชอิสริยยศเป็นพระมหาอุปราช พ.ศ. 2352-2360 (วังหน้าในรัชกาลที่ 2)

    สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ พระราชโอรสในรัชกาลที่ 1 ทรงดำรงพระราชอิสริยยศเป็นพระมหาอุปราช พ.ศ. 2367-2375 (วังหน้าในรัชกาลที่ 3)

    พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว พระอนุชาธิราชในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงดำรงพระราชอิสริยยศเทียบเท่าพระเจ้าแผ่นดิน พ.ศ. 2394-2408

    สมเด็จกรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ พระโอรสในพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงดำรงพระราชอิสริยยศเป็นพระมหาอุปราช พ.ศ. 2411-2428 (วังหน้าในรัชกาลที่ 5)

    ในสมัยรัชกาลที่ 5 ได้ยกเลิกตำแหน่งพระมหาอุปราช ภายหลังกรมพระราชวังบวรวิไชยชาญทิวงคต วังหน้าจึงว่างลง โปรดเกล้าฯ ให้ 'มิวเซียมหลวง' ณ หอคองคอเดีย ในพระบรมมหาราชวัง มาตั้งแสดง ณ พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน พระที่นั่งพุทไธสวรรย์ และพระที่นั่งอิศราวินิจฉัย เมื่อ พ.ศ. 2430

    พ.ศ. 2469 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระราชมณเฑียรสถานในวังหน้าทั้งหมด ให้จัดตั้งเป็น 'พิพิธภัณฑสถานสำหรับพระนคร' และเสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดเมื่อวันที่ 10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2469 ในวโรกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา

    ภายหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง รัฐบาลได้จัดตั้งกรมศิลปากรเมื่อ พ.ศ. 2476 พิพิธภัณฑสถานสำหรับพระนครจึงสังกัดกรมศิลปากร และเปลี่ยนเป็น 'พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร' เมื่อ พ.ศ. 2477

    พ.ศ. 2510 พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร สร้างอาคารจัดแสดงเพิ่มอีกสองหลัง ทางทิศใต้และทิศเหนือของหมู่พระวิมาน ตั้งชื่อคล้องจองกันว่า 'มหาสุรสิงหนาท' ตามพระนามของกรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท ผู้ก่อตั้งพระราชวังแห่งนี้ และ 'ประพาสพิพิธภัณฑ์' ตามชื่อพระที่นั่งประพาสพิพิธภัณฑ์ในพระบรมมหาราชวัง ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดฯ ให้สร้างขึ้นเพื่อจัดแสดงโบราณวัตถุ ศิลปวัตถุที่ทรงรวบรวมไว้ตั้งแต่ครั้งยังทรงผนวช คำว่า 'พิพิธภัณฑ์' ปรากฏครั้งแรกจากนามของพระที่นั่งองค์นี้

 

การจัดแสดง

ประวัติศาสตร์แห่งแผ่นดิน: พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน

    ที่มาของชนชาติไทย ผ่านยุคสมัย เกิดรัฐสุโขทัย กรุงศรีอยุธยา กรุงธนบุรี กรุงรัตนโกสินทร์

    โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ หลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่สำคัญ อาทิ

    ศิลาจารึกหลักที่ 1 (พ.ศ. 1826)

    ตำราพิชัยสงครามฉบับหลวง (พ.ศ. 2358) สมุดไทย ขนาดยาว 38 ซม. กว้าง 12.3 ซม. หนา 10 ซม. ความยาวตลอดเล่ม 1,037.5 ซม.

    กลองวินิจฉัยเภรี (พ.ศ. 2380)

    พระเก้าอี้สนามพับ ของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช และสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท สำหรับเชิญตามเสด็จในการสงคราม ขนาดสูง 93.5 ซม.

    พระบรมสาทิสลักษณ์พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สีนำ้มันบนผ้าใบ ประดิษฐานไว้ตั้งแต่พระที่นั่งศิวโมกขพิมานเป็นหอพระสมุดวชิรญาณ ด้านหน้ามีโต๊ะเป็นกระดานชนวน ทรงใช้คำนวณทางดาราศาสตร์และโหราศาสตร์

    สิ่งของที่เกี่ยวเนื่องกับการที่ไทยเข้าร่วมสงครามโลกครั้งที่ 1 สมัยรัชกาลที่ 6

ประณีตศิลป์สืบสมัย: หมู่พระวิมาน

    งานประณีตศิลป์ชิ้นเอก จัดแสดงภายในหมู่พระวิมาน พระราชฐานชั้นใน

ประวัติศาสตร์ศิลป์ไทยสืบสาน:

อาคารมหาสุรสิงหนาท

    จัดแสดงประวัติศาสตร์ศิลปะไทย ก่อนพุทธศตวรรษที่ 18 ได้แก่ ศิลปะเอเชีย ก่อนประวัติศาสตร์ ศิลปะทวารวดี ศิลปะชวา ศิลปะศรีวิชัย ศิลปะลพบุรี เทวรูปรุ่นเก่า

อาคารประพาสพิพิธภัณฑ์

    จัดแสดงประวัติศาสตร์ศิลปะไทย ตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 18 ได้แก่ ประติมากรรมขนาดใหญ่ ศิลปะล้านนา เทวรูปสุโขทัย ศิลปะสุโขทัย ศิลปะอยุธยา ศิลปะรัตนโกสินทร์ ประณีตศิลป์ เงินตรา ธนบัตร

โบราณสถานวังหน้า:

    อาคารทั้งหลายในพิพิธภัณฑ์เป็นโบราณสถาน เป็นสถาปัตยกรรมชั้นเยี่ยมแห่งกรุงรัตนโกสินทร์

พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน

    สร้างขึ้นตั้งแต่ พ.ศ. 2325 เป็นพระที่นั่งโถงแบบพระที่นั่งทรงปืนในพระราชวังหลวงกรุงศรีอยุธยา จึงเรียกพระที่นั่งองค์นี้อีกชื่อว่า 'พระที่นั่งทรงปืน' ใช้เป็นท้องพระโรงสำหรับเสด็จออกขุนนางและบำเพ็ญพระราชกุศลต่างๆ เมื่อสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาทเสด็จสวรรคต พระศพได้ประดิษฐานไว้ ณ พระที่นั่งองค์นี้

    หลังคาพระที่นั่งมุงกระเบื้องดินเผา ประดับช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ หน้าบันจำหลักลายลงรักปิดทอง พื้นประดับกระจกสี หน้าบันด้านตะวันออกจำหลักรูปพระนารายณ์ทรงครุฑ ด้านตะวันตกจำหลักรูปพระพรหมทรงหงส์

พระที่นั่งพุทไธสวรรย์

    สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2330 เป็นพระที่นั่งชั้นเดียวยกพื้นสูง ด้านหน้าและด้านหลังทำเป็นชานยื่นต่อออกมาจากองค์พระที่นั่ง หลังคาเป็นชั้นลด 2 ชั้น คอสองประดับลายปูนปั้นเขียนสี ประดับตกแต่ง หน้าบัน ช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ คันทวย ซุ้มประตู หน้าต่าง ฝีมือประณีต วิจิตรบรรจง หาที่ใดเทียบได้ยาก

    ภายในประดิษฐานพระพุทธสิหิงค์ พระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองมาแต่ครั้งโบราณ ภาพจิตรกรรมฝาผนังเขียนภาพเทพชุมนุมและเรื่องปฐมสมโพธิ เป็นศิลปกรรมทรงคุณค่าที่สวยงามที่สุดแห่งหนึ่ง และอยู่ในสภาพดียิ่ง พระที่นั่งพุทไธสวรรย์จึงเป็นสมบัติวัฒนธรรมอันล้ำค่าของชาติ

    พระพุทธสิหิงค์นี้ สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท อัญเชิญมาจากเชียงใหม่ เมื่อพระองค์เสด็จสวรรคต พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก โปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญพระพุทธสิหิงค์ไปประดิษฐานยังวัดพระศรีรัตนศาสดาราม จนถึงแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พ.ศ. 2394 จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้คืนพระพุทธสิหิงค์มาประดิษฐานยังพระที่นั่งพุทไธสวรรย์ตามเดิม เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว และยังคงประดิษฐาน ณ พระที่นั่งองค์นี้สืบต่อมาจนทุกวันนี้

พระที่นั่งอิศราวินิจฉัย

    เป็นพระที่นั่งชั้นเดียว มีระเบียงด้านหน้า บานหน้าต่างและประตูเขียนลายพันธุ์พฤกษาลงรักปิดทอง หลังคาเป็นชั้นลด มีช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์

    สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ ในรัชกาลที่ 3 โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเป็นท้องพระโรงในคราวที่ทรงปฏิสังขรณ์หมู่พระวิมาน โดยสร้างต่อออกมาทางด้านหน้าของหมู่พระวิมาน ใช้เป็นที่เสด็จออกแขกเมืองและบำเพ็ญพระราชกุศล เมื่อพระองค์เสด็จสวรรคต ได้ประดิษฐานพระศพไว้ในพระที่นั่งองค์นี้

    ปัจจุบันพิพิธภัณฑ์ใช้เป็นห้องจัดแสดงนิทรรศการพิเศษ กำลังแสดงเรื่อง 'สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีกับการอนุรักษ์มรดกไทย: พิพิธภัณฑสถาน โบราณคดี และประวัติศาสตร์ ตามรอยพระบาทสยามบรมราชกุมารี'

หมู่พระวิมาน

    คือกลุ่มพระที่นั่งที่สร้างขึ้นเป็นพระวิมานที่ประทับของกรมพระราชวังบวรแต่ครั้งสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท พระวิมาน ลักษณะและขนาดเดียวกัน 3 หลัง มีชาลาคั่นกลาง สำหรับประทับในฤดูต่างๆ และสร้างมุขต่อจากพระวิมานออกไปอีกทั้งด้านหน้าและด้านหลัง มีหลังคาเชื่อมกับหลังคาพระวิมาน รวมเป็นพระที่นั่งหมู่ใหญ่ 11 องค์ รอบนอกมีระเบียงเป็นทางเดินในร่มติดต่อถึงกันได้ตลอดทุกองค์ หลังคาเป็นชั้นลดชั้นเดียว มุงกระเบื้องดินเผา ประดับช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ หน้าบันจำหลักลายลงรักปิดทอง พื้นประดับกระจก หน้าต่าง ประตูไม่มีซุ้ม แต่สลักลายที่พนักกับหูช้างเป็นแบบต่างๆ กัน ฝีมือประณีต งดงามมาก

    หมู่พระวิมานเป็นพระราชมณเฑียรที่สำคัญที่สุดในพระราชวังบวรสถานมงคล พระที่นั่งประธาน 3 หลังมีชื่อคล้องจองกัน เรียงจากทิศใต้ไปทิศเหนือ ดังนี้

    พระที่นั่งวสันตพิมาน สำหรับฤดูฝน ชั้นล่างจัดแสดงเครื่องถ้วย ชั้นบนจัดแสดงเครื่องงาช้าง

    พระที่นั่งวายุสถานอมเรศ สำหรับฤดูหนาว จัดแสดงบุษบกยอดปราสาท ซึ่งเคยประดิษฐานพระอัฐิสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์ และสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ และจัดแสดงเครื่องทอง ส่วนหนึ่งเป็นโบราณวัตถุที่พบจากกรุพระปรางค์วัดราชบูรณะ พระนครศรีอยุธยา

    พระที่นั่งพรหมเมศธาดา สำหรับฤดูร้อน ชั้นล่างจัดแสดงผ้าและเครื่องแต่งกาย ชั้นบนจัดแสดงเครื่องใช้ในพระพุทธศาสนา

    ส่วนพระที่นั่งอื่นที่เป็นส่วนประกอบในหมู่พระวิมาน เชื่อมต่อกันเป็นมุขหน้าหลังของพระที่นั่งประธาน 3 หลัง มีชื่อตามทิศดังนี้

    พระที่นั่งภิมุขมณเฑียร จัดแสดงเครื่องราชยานคานหาม

    พระที่นั่งปฤษฎางค์ภิมุข จัดแสดงเครื่องอาวุธ

    พระที่นั่งบูรพาภิมุข จัดแสดงเครื่องดนตรี

    พระที่นั่งทักษิณาภิมุข จัดแสดงเครื่องการละเล่น หุ่น หัวโขน หนังใหญ่ เครื่องแต่งกายละคร

    พระที่นั่งอุตราภิมุข จัดแสดงศิลาจารึก

    พระที่นั่งปัจฉิมาภิมุข จัดแสดงเครื่องมุก

    มุขเด็จด้านตะวันตก จัดแสดงเครื่องไม้จำหลัก ที่สำคัญได้แก่ บานประตูวัดสุทัศน์เทพวรารามซึ่งถูกไฟไหม้

    กรมศิลปากรกำลังบูรณะหลังคา เพดาน หมู่พระวิมาน ด้านตะวันตก

   

พระที่นั่งอิศเรศราชานุสรณ์

    เป็นพระที่นั่งที่พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้สร้าง เป็นพระที่นั่ง 2 ชั้น สถาปัตยกรรมแบบตะวันตก บันไดเป็นมุขขึ้นด้านนอก ด้านหน้าถัดจากบันไดเป็นเฉลียงโถง ทรงใช้เป็นที่ประทับและรับแขกเมือง ชั้นบนเป็นที่ประทับ ชั้นล่างเป็นที่พนักงานอาศัย การตกแต่งภายในทั้งหมดเป็นแบบฝรั่ง แม้พระแท่นบรรทมก็สั่งจากเมืองนอก เป็นพระแท่นคู่ มีรูปช้างเผือกสลักที่พนัก ภายหลังจากที่พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคตที่พระที่นั่งองค์นี้ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้จัดห้องโถงกลางซึ่งเคยใช้เป็นที่เสวยเดิม เป็นที่ประดิษฐานพระบรมอัฐิ

    พระที่นั่งอิศเรศราชานุสรณ์ ปิดบูรณะขนานใหญ่ เข้าชมไม่ได้

พระตำหนักแดง

    เดิมอยู่ในพระบรมมหาราชวัง คู่กับพระตำหนักเขียว เป็นหมู่พระตำหนักไม้ทรงไทย พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก โปรดเกล้าฯให้สร้างขึ้น พระราชทานเป็นที่ประทับของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ ต่อมาพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้รื้อหมู่พระตำหนักไม้ทั้งหมด สร้างเป็นพระตำหนักตึก จึงรื้อพระตำหนักแดงไปปลูกถวายสมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี ในรัชกาลที่ 2 ที่พระราชวังเดิม กรุงธนบุรี ด้วยสมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินีประทับที่พระตำหนักนี้มาแต่เดิม

    เมื่อพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว พระโอรสองค์น้อยของสมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี เสด็จมาประทับ ณ พระราชวังบวรฯ จึงโปรดเกล้าฯ ให้ย้ายพระตำหนักแดงเข้ามาปลูกรักษาไว้ในพระราชวังบวรสถานมงคลด้วย

    พระตำหนักแดงจัดแสดงสิ่งของส่วนพระองค์สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี และเครื่องใช้ในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์

ศาลา

    ในบริเวณพิพิธภัณฑ์ มีพระที่นั่งที่เป็นศาลาโถง ได้แก่ พระที่นั่งมังคลาภิเษก พระที่นั่งปาฏิหาริย์ทัศไนย ศาลาลงสรง ศาลาสำราญมุขมาตย์ ล้วนงดงามและทรงคุณค่า

โรงราชรถ

    เป็นที่เก็บรักษาราชรถใหญ่น้อย และเครื่องใช้เนื่องในงานพระเมรุ สิ่งแสดงที่สำคัญ ได้แก่

    พระมหาพิชัยราชรถ เป็นราชรถองค์ใหญ่ สร้างในรัชกาลที่ 1 พ.ศ. 2328 สำหรับอัญเชิญพระโกศพระบรมอัฐิสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนกออกถวายพระเพลิง ณ พระเมรุท้องสนามหลวง เมื่อ พ.ศ. 2339 ต่อมาได้ใช้เป็นราชรถทรงพระบรมศพพระมหากษัตริย์ในราชวงศ์จักรีเกือบทุกพระองค์

    เวชยันตรราชรถ สร้าง พ.ศ. 2342 สำหรับอัญเชิญพระโกศสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์ ออกพระเมรุท้องสนามหลวง คู่กับพระโกศสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี ซึ่งทรงพระมหาพิชัยราชรถ

    ราชรถน้อย เป็นรถบุษบกขนาดย่อม มี 3 องค์ สร้างคราวเดียวกับพระมหาพิชัยราชรถ ใช้สำหรับสมเด็จพระสังฆราชทรงอ่านพระธรรมนำ รถโยงพระบรมโกศ และรถโปรยข้าวตอกดอกไม้ ใช้ครั้งแรกในงานพระเมรุสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก เมื่อ พ.ศ. 2339

    รถโถง มี 2 หลัง ใช้เป็นรถทรงพระศพพระบรมวงศานุวงศ์ชั้นผู้ใหญ่

    ยานมาศสามลำคาน ใช้สำหรับอัญเชิญพระโกศจากพระบรมมหาราชวังมาขึ้นราชรถ หรือใช้ในการเวียนพระเมรุ

ชมพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร วันนี้ ได้เพียงไม่ถึงหนึ่งในห้าของสิ่งแสดง ได้เข้าชมพระที่นั่งศิวโมกขพิมาน (ประวัติศาสตร์ชาติไทย) พระที่นั่งพุทไธสวรรย์ (พระพุทธสิหิงค์) พระที่นั่งภิมุขมณเฑียร (เครื่องราชยานคานหาม) พระที่นั่งวายุสถานอมเรศ (บุษบกยอดปราสาทและเครื่องทอง) พระที่นั่งปฤษฎางคภิมุข (เครื่องอาวุธ) มุขเด็จ (เครื่องไม้จำหลัก) และโรงราชรถ รวมทั้งเดิมชมโบราณสถานทั้งหมดที่ไม่ปิดบูรณะ

    พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ทรงคุณค่ายิ่ง อาคารทุกหลังเป็นโบราณสถานที่มีประวัติสำคัญยาวนาน ศิลปะสถาปัตยกรรมงดงาม ล้ำค่า สิ่งแสดงแม้มีจำนวนมหาศาลแต่แบ่งหมวดหมู่ชัดเจน ไม่สับสน และล้วนเป็นโบราณวัตถุ ศิลปวัตถุที่สำคัญ องค์ประกอบทั้งหมดสมศักดิ์ศรีนาม 'พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร'

ค่ารถไปกลับ 21.50 บาท

ข้อมูล ค้นจาก

    นำชมกรุงรัตนโกสินทร์ กองโบราณคดี กรมศิลปากร พ.ศ. 2525

    นำชมพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร กรมศิลปากร พ.ศ. 2548

    th.wikipedia.org

     

    

    

    

Bangkok on Foot: วัดราชนัดดาราม วัดเทพธิดาราม: 14.11.2014

เข้ากลางเดือนพฤศจิกายน อากาศคลายอบอ้าว เย็นลงบ้าง

วันนี้ วันพระ พระอุโบสถตามวัดต่างๆ น่าจะเปิดตลอดวัน

11.00 น. นั่งรถเมล์เย็นไปลงที่ลานพลับพลามหาเจษฎาบดินทร์ ถนนราชดำเนินกลาง

พื้นที่ 2 ไร่ครึ่ง ปูด้วยหินแกรนิต จัดเป็นที่พักผ่อนของประชาชน รั้วรอบบริเวณเป็นรั้วเตี้ย กรุกระเบื้องปรุเคลือบสี มีเสาประทีปและกระถางต้นไม้สลับกัน บริเวณพื้นลานจัดเป็นสวนปลูกต้นไม้ รอบลานแวดล้อมด้วยโบราณสถานสำคัญ อาทิ โลหะปราสาท วัดราชนัดดารามวรวิหาร ภูเขาทอง วัดสระเกศ และป้อมมหากาฬ

    เมื่อคราวสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปี พ.ศ. 2525 คณะกรรมการโครงการกรุงรัตนโกสินทร์ได้เสนอโครงการปรับปรุงสภาพแวดล้อมโลหะปราสาท วัดราชนัดดาราม ต่อคณะรัฐมนตรี เนื่องจากพิจารณาเห็นว่า โลหะปราสาทตั้งอยู่ในบริเวณที่เปรียบเสมือนประตูสู่กรุงรัตนโกสินทร์ มีประวัติความเป็นมาที่สำคัญ และเหลืออยู่เพียงแห่งเดียวในโลก สมควรส่งเสริมทัศนียภาพของโลหะปราสาทให้ปรากฏแก่สาธารณะ โดยการรื้อถอนอาคารโรงภาพยนตร์ศาลาเฉลิมไทย และพื้นที่โล่งว่างที่เกิดขึ้น สมควรจัดสร้างพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว จัดสร้างพลับพลาที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเพื่อต้อนรับราชอาคันตุกะหรือประมุขต่างประเทศ แทนพลับพลาชั่วคราวซึ่งสร้างบริเวณเชิงทางลาดสะพานผ่านฟ้าลีลาศ จัดสร้างศาลารายสำหรับเฝ้ารับเสด็จฯ และสวนสาธารณะเพื่อการพักผ่อนหย่อนใจ
    เมื่อโครงการแล้วเสร็จ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินประกอบพิธีเปิดพระบรมราชานุสาวรีย์และสวนสาธารณะ ในวันที่ 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2533 อันเป็นวันคล้ายวันเถลิงถวัลยราชสมบัติของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว

พระบรมราชานุสาวรีย์ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว

    พระบรมรูปประทับนั่งบนพระที่นั่งกง ขนาดหนึ่งเท่าครึ่งของพระองค์จริง มีแท่นฐานรองรับ 2 ชั้น ทำด้วยหินอ่อน ด้านหลังพระบรมรูปเป็นฉากรูปพระวิมาน อันเป็นพระบรมราชสัญลักษณ์ประจำพระองค์ พื้นฉากด้านหน้าเป็นหินอ่อนเรียบ ฉากด้านหลังเป็นหินอ่อนจารึกพระราชประวัติ ลวดลายรูปพระวิมานเป็นกระเบื้องเคลือบ พื้นลานที่รองรับแท่นฐานเป็นหินแกรนิต ซึ่งรวมทั้งกระถางต้นไม้ที่อยู่ตามมุมด้วย ผู้ปั้นพระรูปคือ นายสุภร ศิระสงเคราะห์ กองหัตถศิลป์ กรมศิลปากร
                       

พลับพลาที่ประทับ                                          

    พลับพลาโถงจตุรมุข หลังคาลด 2 ชั้น มีพาไลปีกนกโดยรอบ มุงด้วยกระเบื้องเคลือบสี ประดับช่อฟ้า ใบระกา หน้าบันปั้นลายปิดทองประดับกระจก เพดานปิดทองลายฉลุประดับดาวเพดาน เสาในเขียนลายรดน้ำ เสานอกบุหินอ่อนปั้นบัวปลายเสาและบัวตีนเสาปิดทอง ตัวพลับพลาล้อมรอบด้วยระเบียงสีดำปิดทองประดับกระจก พื้นแบ่งเป็น 2 ระดับ ในส่วนที่ประทับและข้าราชการชั้นผู้ใหญ่เฝ้า ยกพื้นสูง 0.45 เมตร ปูด้วยหินอ่อนทั้ง 2 ระดับ ขนาดของพลับพลาความกว้างของมุข 8 เมตร ยาวตลอด 15.50 เมตร โครงสร้างทั้งหมดเป็นคอนกรีตเสริมเหล็ก สถาปนิกผู้ออกแบบ นาวาอากาศเอกอาวุธ เงินชูกลิ่น ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะสถาปัตยกรรม (สถาปัตยกรรมไทย) ปี 2541

ศาลาราย

    สำหรับข้าราชการและแขกผู้มีเกียรติเฝ้ารับเสด็จฯ และร่วมพิธีจำนวน 3 หลัง อยู่ทางทิศใต้ของพลับพลา ลักษณะเป็นศาลาโถงขนาดกว้าง 5 เมตร ยาว 8 เมตร หลังคามุงกระเบื้องเคลือบสี หน้าบันปั้นปูน พื้นหินอ่อน เสาผิวขัดปูนตำ

องค์ประกอบทั้งหมดของลานงดงาม พื้นที่โล่ง กว้างขวาง ฉากหลังโดยรอบเป็นโบราณสถานสำคัญ รูปร่างต่างๆ กัน ล้วนงดงาม     

เดินต่อผ่านประตูรั้วด้านข้างของวัดราชนัดดาราม บริเวณสงบเงียบ สะอาดสะอ้าน

วัดราชนัดดารามเป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร

    พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสร้างวัดนี้พระราชทานพระราชนัดดา เจ้าฟ้าหญิงโสมนัสวัฒนาวดี ซึ่งต่อมาเมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวขึ้นครองราชย์ ทรงสถาปนาเป็นสมเด็จพระนางเธอโสมนัสวัฒนาวดี พระนางนาฎบรมอัครราชเทวี

กำแพงแก้วและศาลาราย

    กำแพงวัดเป็นกำแพงชั้นนอกและกำแพงแก้วชั้นใน กำแพงชั้นนอกมีลักษณะอย่างกำแพงเมือง ด้านหน้าวัด ถนนมหาไชย มีศาลาขนาดใหญ่ ขนาบประตูเข้าวัดข้างละ 1 หลัง ก่ออิฐถือปูนเป็นทรงไทย ลักษณะสถาปัตยกรรมแสดงให้เห็นเป็นปราการมั่นคงแข็งแรง ตั้งประจันหน้ากำแพงเมืองและป้อมมหากาฬที่อยู่ถัดออกไป เสาศาลาบนกำแพงแต่ละต้นมีขนาดใหญ่เป็นแท่งสี่เหลี่ยมรองรับหลังคา รับกับสถาปัตยกรรมภายในวัดที่มีขนาดใหญ่โอฬารทั้งสิ้น

พระอุโบสถ

    ตั้งขนานคลองรอบกรุง ศิลปะสมัยรัชกาลที่ 3 คือมีพาไลเสาสี่เหลี่ยมรอบ หน้าบันปูนปั้น

    พระประธานในพระอุโบสถ รัชกาลที่ 3 โปรดเกล้าฯ ให้หล่อด้วยทองแดง รัชกาลที่ 4 ถวายพระนามว่า 'พระเสรฐตมุนี'

    พระอุโบสถปิด เข้าชมภายในไม่ได้

โลหะปราสาท

    ด้านทิศตะวันตกของพระอุโบสถ เป็นที่ตั้งของโลหะปราสาท สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3 แทนการสร้างพระเจดีย์ ปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่ในสมัยรัชกาลที่ 5 และ 6 ผังรูปสี่เหลี่ยมจตุรัสแบบโลหะปราสาทที่เมืองลังกา ส่วนสถาปัตยกรรมสร้างแบบศิลปะไทย เป็นอาคาร 5 ชั้น ลดหลั่นกันขึ้นไป ชั้นล่าง และชั้นที่ 3 เป็นคูหาและระเบียงรอบ ส่วนชั้นที่ 2 และชั้นที่ 4 เป็นคูหาจตุรมุขมียอดเป็นบุษบก ชั้นที่สอง 24 ยอด ชั้นที่สี่ 12 ยอด บนสุด ชั้นที่ 5 เป็นยอดปราสาทจตุรมุขประดิษฐานพระบรมธาตุ รวมเป็น 37 ยอด หมายถึง โพธิปักขิยธรรม 37

    ทางเข้าโลหะปราสาท จัดชั้นวางรองเท้าเป็นระเบียบ ผมถอดรองเท้า เข้าไปภายใน

    ผ่านคูหาและระเบียง แปลกตาแต่งดงาม ทางขึ้นอยู่ตรงกลางเป็นบันไดเวียนรอบเสาไม้แกนใหญ่ ลูกบันไดเป็นไม้แผ่นหนา ทามันเงา ประณีต ควบตัวเสาและผนังด้านข้าง ประทักษิณจากฐานชั้นล่างขึ้นไปชั้นบน แต่ละชั้นที่เป็นคูหาและระเบียงเกิดมุมสงบสำหรับสมาธิและจงกรม ยิ่งสูงขึ้นไป ยิ่งเปิดมุมมองโบราณสถานโดยรอบ ตลอดจนภาพผังอันประณีตงดงามของวัดราชนัดดารามเอง ชั้นบนสุด ปราสาทจตุรมุขประดิษฐานพระบรมธาตุเป็นจุดหมายสูงสุดทางกายภาพของโลหะปราสาท

    กลับลงมา รองเท้าที่ผมถอดไว้บนชั้นวางเป็นระเบียบ อันตรธาน ถามป้าคนวัดสองคนที่อยู่แถวทางเข้าโลหะปราสาท แกโพล่งออกมาว่า 'เอาอีกแล้ว โดนกันเป็นประจำ ทุกวัดไม่มีเว้น' ผมรู้ชะตากรรมรองเท้า แต่เคืองตัวเองที่ชะล่าใจ หลงเชื่อป้ายที่เขียนว่าให้วางรองเท้าบนชั้น หลงเชื่อชั้นวางที่ดูเรียบร้อย แทนที่จะเชื่อสามัญสำนึกในการถอดรองเท้าใส่ถุง หิ้วติดตัวเสมอเวลาเข้าพระอุโบสถ วัดเป็นสถานที่เปิด คนทุกประเภทเข้าวัดได้โดยสะดวกอิสระ ชุมชนรอบวัดมักแออัด วัดจึงมีลักษณะ 'ก้ำกึ่ง' ไม่อาจเป็นสถานที่ 'อุดมคติ' ได้

    ป้าคนวัดอนุเคราะห์รองเท้าฟองน้ำตราสตางค์ให้ผมหนึ่งคู่เพื่อเดินต่อได้ ต้องขอบคุณอย่างยิ่ง มิฉะนั้นผมจะลำบากมาก

    แม้หงุดหงิดเสียอารมณ์กับกรณีที่เกิด สองจิตสองใจ จะกลับเลยหรือเดินต่อ ไหนๆ รองเท้าก็ไม่อยู่ กลับก็ไม่เห็นมีอะไรต่างไป ตกลงเดินต่ออีกหน่อย

    เดินทะลุจากวัดราชนัดดารามผ่านเข้าสังฆาวาสวัดเทพธิดาราม

วัดเทพธิดารามเป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร

    พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสร้างพระราชทานพระเจ้าลูกเธอกรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ   

    สังฆาวาสอยู่ติดกับพุทธาวาสไปทางตะวันตก หมู่กุฏิสงฆ์เป็นตึกก่ออิฐถือปูน เป็นระเบียบ สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3 สุนทรภู่ กวีเอกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ เคยพำนักเมื่อบวช พ.ศ. 2383-2385 ก่อนสึกได้แต่งเรื่อง 'รำพันพิลาป' กล่าวถึงความเป็นอยู่ในวัดเทพธิดาราม

    สภาพสังฆาวาส รก ทรุดโทรม เปลี่ยว กุฏิสุนทรภู่ก็เช่นเดียวกัน ผมเดินครู่เดียว รู้สึกไม่ปลอดภัย นึกถึงป้ายของ กทม. ริมถนนมหาไชย หน้าวัดเทพธิดาราม เตือนให้ระวังโจรจี้ชิงทรัพย์ จึงรีบหาทางออกสู่พุทธาวาส

    วัดเทพธิดาราม แปลกกว่าวัดราชนัดดาราม แม้ว่าจะอยู่ใกล้เคียงกัน และสร้างสมัยเดียวกัน คือพระอุโบสถใหญ่ ตั้งตรงกลางหันหน้าออกสู่คลองรอบกรุง ประจันหน้ากับวัดสระเกศ มีพระวิหารสองหลังขนาบข้างโดยหันหน้าออกสู่คลองในแนวเดียวกัน เป็นทำนองแถวหน้ากระดาน ผิดกับวัดราชนัดดารามซึ่งพระอุโบสถตั้งขนานลำคลอง แต่พระวิหารสองข้างที่ขนาบด้านหน้าและด้านหลังหันออกลำคลอง

พระอุโบสถและพระวิหาร

    เป็นศิลปะแบบรัชกาลที่ 3 คือก่อทรงแบบจีน มีเสาพาไลสี่เหลี่ยมรอบ หน้าบันปูนปั้น รูปนก ดอกไม้ ประดับกระเบื้องถ้วยแบบจีน ไม่มีช่อฟ้า

    ผมเดินถึงพระอุโบสถ มีคณะทำบุญ จึงถือโอกาสเข้าไปนั่งสงบใจในพระอุโบสถด้วย

พระปรางค์

    พระปรางค์ขนาดย่อม ประดิษฐานอยู่นอกกำแพงแก้วทั้งสี่ทิศ ประดับกระเบื้องถ้วยจีน หน้าพระปรางค์มีลานสนามหญ้ากว้างขวาง กำแพงแก้วเดิมอยู่ติดแนวกำแพงเมืองและคลองรอบกรุง ภายหลังเมื่อตัดถนนมหาไชย หน้าวัด เลียบกำแพงเมืองแล้ว จึงได้รื้อกำแพงเดิมออกและร่นเข้ามาอยู่ในแนวปัจจุบัน

ตุ๊กตาศิลาจีน

    บริเวณรอบพระอุโบสถ มีตุ๊กตาศิลาจีนเป็นเครื่องประดับพระอาราม ทั้งที่เป็นรูปสัตว์และคน ตุ๊กตารูปคนบางตัวมีลักษณะท่าทางและการแต่งกายแบบจีน บางตัวแต่งกายแบบไทย เช่น ตุ๊กตาสตรีชาววังนั่งพับเพียบเท้าแขน และตุ๊กตาสตรีอุ้มลูก เป็นต้น

ออกจากวัดเทพธิดาราม เดินเลาะถนนมหาไชย ถึงป้อมมหากาฬ เลี้ยวซ้ายเข้าถนนราชดำเนินกลาง บริเวณนี้เรียงรายด้วยพิพิธภัณฑ์และหอศิลป์หลายแห่ง อาทิ นิทรรศน์รัตนโกสินทร์ หอศิลป์ร่วมสมัยราชดำเนิน (Ratchadamnoen Contemporary Art Center - RCAC) หอศิลป์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ (The Queen's Gallery) พิพิธภัณฑ์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

ตอนนี้ เดินคีบรองเท้าฟองน้ำตราสตางค์อยู่ ยังไม่ควรแวะสถานที่เหล่านี้

นิราศกรุงเทพวันนี้ ชมวัดงามสองแห่ง อนุสรณ์ความรักของรัชกาลที่ 3 แด่พระราชนัดดา และแด่พระเจ้าลูกเธอ

โลหะปราสาท วัดราชนัดดาราม เป็นโบราณสถานที่มีหนึ่งเดียว เป็นเอกลักษณ์ที่ควรเยี่ยมชมยิ่ง

วัดเทพธิดาราม หากได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม ทั้งภายในและภายนอก ย่อมเป็นโบราณสถานที่น่าชม ด้วยสะท้อนศิลปะ สถาปัตยกรรมสมัยรัชกาลที่ 3 อย่างโดดเด่น นอกจากนี้ กุฏิสุนทรภู่ก็ทรงคุณค่าทั้งเชิงกายภาพ คือเป็นที่พำนักพักพิงของท่านขณะบวชช่วงชีวิตราชการตกอับ และเชิงจินตภาพ คือเป็นที่ซึ่งท่านร้อยกรองชีวิต ความเป็นอยู่ ความเป็นไปของท่าน เกิดวรรณกรรมซึ่งยืนยงถึงปัจจุบัน

ค่ารถไปกลับ 13.00 บาท (รถเมล์เย็นฟรีหนึ่งเที่ยว)

Pierre Cardin หนึ่งคู่

ข้อมูล ค้นจาก

         นำชมกรุงรัตนโกสินทร์ กองโบราณคดี กรมศิลปากร พ.ศ. 2525

         th.wikipedia.org

         lib.su.ac.th

              

                         

Bangkok on Foot: วัดมหาธาตุฯ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ศิลป์ พีระศรี อนุสรณ์ หอประติมากรรมต้นแบบ: 07.11.2014

เช้านี้ แดดอ่อน ฟ้าโปร่ง

เตรียมไปเยือนวัดมหาธาตุฯ และย่านศิลปากร

10.30 น. นั่งรถเมล์ไปเทเวศร์ ต่อรถไปท่าพระจันทร์ รถวิ่งฉิว จนถึงถนนเจ้าฟ้ากลับไม่ขยับ ข้างหน้า รถที่ลอดสะพานสมเด็จพระปิ่นเกล้าเข้าถนนราชินีแล้วก็ไม่ขยับเช่นกัน รออยู่ 15 นาที ไม่ดีขึ้น ลงเดินดีกว่า

    ค่อยๆเดินผ่านสถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ โรงละครแห่งชาติ โค้งเข้าถนนหน้าพระธาตุ สนามหลวง หญ้าเขียวสด อยู่ด้านซ้ายตรงข้ามถนน พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนครอยู่ด้านขวา พระที่นั่งพุทไธสวรรย์สง่างาม วันนี้ยังไม่เข้าชม เดินต่อไปธรรมศาสตร์

    รถทัวร์ขนาดใหญ่ทยอยเข้ามารับฝูงนักท่องเที่ยวหัวดำ ล้งเล้ง ยืนระเกะระกะ หลายฝูงหลายกลุ่ม มีธงประจำกลุ่มควบคุม นี่เองสาเหตุรถติดสาหัส สภาพการท่องเที่ยวแบบนี้ ชวนให้นึกถึงอาจารย์ยงยุทธ จรรยารักษ์ ภาควิชาพฤกษศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาฯ เจ้าของ 'วิชาอะไร' ที่เคยนิยามไว้ว่า 'นิ่งเป็นหลับ ขยับเป็นแดก แยกเป็นหลง ลงเป็นช็อป'

เดินหลบหลีกฝูงคน ถึงมุมถนนพระจันทร์ตัดกับถนนหน้าพระธาตุ ก่อนทางเข้าวัดมหาธาตุฯ แวะพระบวรราชานุสาวรีย์ สมเด็จพระบวรราชเจ้า กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท พวงมาลาจำนวนมากเต็มลาน ถวายบังคมวันคล้ายวันสวรรคต 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2346

    พระรูปหล่อด้วยสำริด รมดำ ขนาดเท่าครึ่งพระองค์จริง ประทับยืนหันพระพักตร์ออกสู่ท้องสนามหลวง ยกพระแสงดาบอยู่ในพระหัตถ์ทั้งสอง

    สมเด็จพระบวรราชเจ้า กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท เป็นพระอนุชาของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงมีพระนามเดิมว่า 'บุญมา' ประสูติเมื่อวันที่ 8 กันยายน พ.ศ. 2286 ในรัชกาลพระเจ้าบรมโกษฐ์ เมื่อกรุงศรีอยุธยาเสียแก่พม่า พ.ศ. 2310 นั้น กรมพระราชวังบวรฯ ซึ่งขณะนั้นมีตำแหน่งเป็นนายสุดจินดา ได้ร่วมกับพระยาวชิรปราการ (ต่อมาคือพระบาทสมเด็จพระเจ้าตากสิน) และหลวงยกกระบัตร (ต่อมาคือพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก) กู้เอกราชคืนมา
    เมื่อพระเจ้าตากสินขึ้นครองราชย์ นายสุดจินดา พร้อมด้วยพระเชษฐา เจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก ก็ได้เข้ารับราชการมีตำแหน่งเป็นทหารคู่พระทัย ทั้งสองร่วมทำศึกได้รับชัยชนะหลายครั้ง ครั้งที่สำคัญที่สุดคือ ที่เวียงจันทน์ ซึ่งภายหลังการรบได้อัญเชิญพระแก้วมรกตกลับมาด้วย

    ครั้นเมื่อเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกปราบดาภิเษกขึ้นครองราชสมบัติ ทรงพระนามว่า พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ก็ได้พระราชทานบรรดาศักดิ์ใหม่ให้แก่พระอนุชาเป็น สมเด็จพระบวรราชเจ้า กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท ทรงมีตำแหน่งเป็นแม่ทัพ การรบครั้งที่สำคัญที่สุด คือ สงครามที่ลาดหญ้า เมื่อ พ.ศ. 2328 พระองค์ได้ทรงนำทหาร 3 หมื่นคน เข้ารบพุ่งกับทหารพม่าจำนวน 8 หมื่นคน ได้รับชัยชนะอย่างงดงาม
    พระองค์ทรงเป็นแม่ทัพที่เข้มแข็งและเด็ดขาด จึงทำให้คนทั่วไปถวายพระนามว่า 'พระยาเสือ' ทรงประกอบมหาวีรกรรมอันเป็นคุณยิ่งใหญ่แก่ประเทศชาติไว้มากมาย แต่พระนามของพระองค์กลับไม่เป็นที่รู้จัก

                                

วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษดิ์ เป็นพระอารามหลวงชั้นเอก ชนิดราชวรมหาวิหาร ตั้งอยู่ทางทิศเหนือของพระบรมมหาราชวัง หันหน้าออกท้องสนามหลวง อยู่ระหว่างวังหลวงและวังหน้า เป็นวัดที่สร้างมาตั้งแต่ครั้งกรุงเก่าชื่อ 'วัดสลัก'

    สมเด็จฯ กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท ทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างวัดสลักขึ้นใหม่ วัดสลักเป็นวัดโบราณขนาดเล็ก เมื่อคราวเสด็จล่องเรือหนีพม่า ได้เคยพักอาศัยที่วัดนี้ ทรงสถาปนาวัดสลักเป็นพระอารามหลวงขนาดใหญ่ พระราชทานนามว่า 'วัดนิพพานาราม'

    ครั้นเมื่อ พ.ศ. 2331 มีการสังคายนาพระไตรปิฎกที่วัดนี้ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกจึงโปรดเกล้าฯให้นามใหม่เป็น 'วัดพระศรีสรรเพชดาราม'

    พ.ศ. 2346 ภายหลังสมเด็จฯ กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาทสวรรคตแล้ว พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกโปรดเกล้าฯให้ประชุมพระราชาคณะสอบไล่พระปริยัติธรรมพระภิกษุสามเณรที่วัดนี้ โปรดเกล้าฯให้เปลี่ยนนามอีกเป็น 'วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ'

    พ.ศ. 2439 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้เพิ่มสร้อยต่อนาม 'ยุวราชรังสฤษดิ์' ภายหลังทรงบริจาคพระราชทรัพย์ของสมเด็จเจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ ซึ่งสวรรคตเมื่อ พ.ศ. 2437 เพื่อปฏิสังขรณ์พระอาราม

เดินผ่านซุ้มประตูตึกงามหลังยาวที่ทำหน้าที่เป็นรั้วของวัด ภายในปลอดนักท่องเที่ยว

พระระเบียง รอบสี่ด้าน หลังคาชั้นลดสามระดับ ออกแบบงดงาม

    พระพุทธรูปที่สร้างเรียงรายไว้ในพระระเบียงโดยรอบทั้ง 4 ด้าน นับได้ 108 องค์ (ไม่นับองค์มุมทั้งสี่ สันนิษฐานว่าสร้างเพิ่มภายหลัง) จำนวน 108 นั้นถือเป็นมงคลเรียกว่า 'อัฏฐตตรุสตมงคล' แปลว่า มงคล 108 หมายถึง ลายในฝ่าพระบาทพระพุทธเจ้าที่อยู่รอบจักร
    บริเวณพระระเบียง มีบุรุษหลายคน เนื้อตัว เสื้อผ้า สกปรก นอนเหยียดยาว ตรงนั้นตรงนี้ สตรีหลายคนท่าทางเหมือนแม่ค้านั่งเหยียดขา พร้อมข้าวของ ภาชนะจิปาถะ วางเกะกะ

พระมณฑป                            
    สร้างแต่ครั้งสมเด็จกรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาททรงสถาปนาวัดนิพพานาราม ให้เป็นประธานของวัด โดยสร้างไว้ข้างหน้าพระอุโบสถและพระวิหาร พระมณฑปเดิมมีเครื่องยอดอย่างปราสาท ประดิษฐานพระเจดีย์ทอง บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ เป็นศิลปะสมัยรัชกาลที่ 1 ที่ยังเหลือบริบูรณ์ชิ้นหนึ่งในปัจจุบัน ต่อมาเกิดไฟไหม้หลังคาเดิมหมด จึงโปรดเกล้าฯให้ทำหลังคาใหม่เป็นหลังคาโรง หน้าบันรูปนารายณ์ทรงครุฑแล้วสร้างพระมณฑปทองสูง 10 วา ขึ้นไว้ข้างในครอบพระเจดีย์ทองไว้แทนพระมณฑปที่ไฟไหม้

พระอุโบสถและพระวิหาร
    ของเดิมที่สร้างคู่กันครั้งสถาปนาวัดนิพพานาราม ได้ถูกไฟไหม้พร้อมพระมณฑป ใน พ.ศ. 2344 กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาทจึงโปรดให้สร้างใหม่ สันนิษฐานว่าคงรื้อสร้างใหม่ทั้งหลังให้ใหญ่โตกว่าแต่ก่อน ขยายแนวผนังออกมาถึงแนวสีมาเดิม พระอุโบสถใหม่จึงกระชั้นพระมณฑป และติดสีมาไว้กับผนังเหมือนพระอุโบสถวัดชนะสงคราม ส่วนพระวิหารสร้างตามอย่างเดิม สำหรับลวดลายที่ปรากฏทุกวันนี้ เช่น ภาพเขียนที่ผนังเป็นเรื่องชาดกต่าง ๆ และรูปเทพชุมนุม เสาทาสีเขียวลายทรงข้าวบิณฑ์ เพดานลายฉลุทอง เป็นของที่สร้างขึ้นในครั้งนั้น
    ในสมัยรัชกาลที่ 3 ได้ทรงปฏิสังขรณ์พระอุโบสถและพระวิหารครั้งใหญ่ ส่วนผนังภายในพระอุโบสถมาเขียนใหม่ในรัชกาลที่ 4

    สมัยรัชกาลที่ 5 ทรงปฏิสังขรณ์พระอุโบสถและพระวิหารอีกครั้ง และที่หน้าบันพระวิหาร เปลี่ยนลายเป็นรูปจุลมงกุฎของสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เป็นศิลปะจำหลักไม้หน้าบัน ประดับกระจกลงรักที่งดงามมากชิ้นหนึ่ง

พระปรางค์และพระเจดีย์ราย
    ในเขตพระระเบียงด้านเหนือพระวิหารและด้านใต้พระอุโบสถ มีพระเจดีย์ด้านละ 2 องค์ พระปรางค์ด้านละองค์ เป็นของสร้างมาแต่รัชกาลที่ 1 หุ้มด้วยดีบุก มาซ่อมในรัชกาลที่ 3 เอาดีบุกออก ซึ่งยังปรากฏอยู่จนทุกวันนี้ นอกจากนี้ยังมีพระปรางค์อีก 2 องค์ สร้างเรียงไว้ติด ๆ กันที่ริมลานวัดด้านเหนือ แต่ถูกรื้อไปสร้างใหม่ข้างนอกพระระเบียงด้านเหนือในสมัยรัชกาลที่ 3

    ส่วนพระปรางค์องค์ใหญ่ 2 องค์ ซึ่งอยู่ในพระระเบียงตรงมุขด้านหน้าพระมณฑป สร้างสมัยรัชกาลที่ 2 สันนิษฐานว่าเป็นที่บรรจุพระอัฐิธาตุของสมเด็จพระสังฆราช (ศุข) องค์หนึ่ง และสมเด็จพระสังฆราช (มี) องค์หนึ่ง

บริเวณรอบพุทธาวาส ในเขตพระระเบียง ปรากฏกองวัสดุ โครงเหล็กนั่งร้าน วางระเกะระกะ ทำลายภูมิทัศน์อันศาสนสถานพึงเป็นอย่างน่าเสียดาย เกิดปุจฉาถึงศรัทธา ความเกรงใจ และสามัญสำนึก ของเจ้าของกองวัสดุ เจ้าของโครงเหล็กนั่งร้าน และเจ้าบ้าน ว่าเป็นเช่นไร

ทางเดินรก เลอะเทอะ ทำให้หมดอารมณ์ที่จะต่อไปยังสังฆาวาส จึงไม่ได้ชมตำหนักสมเด็จพระสังฆราช

ออกจากวัดต่อไปยังกรมศิลปากรซึ่งอยู่ติดกัน

ตึกรามภายใน อนุรักษ์ของเก่าไว้ได้อย่างงาม ทุกหลังขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานสำคัญของชาติ

ตรงมุมถนนหน้าพระธาตุตัดกับถนนหน้าพระลาน...

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ศิลป์ พีระศรี อนุสรณ์        
    อาคารโบราณทรงสูงชั้นเดียว มีหน้าต่างใหญ่ 3 บาน เป็นกระจกใส เปิดรับแสงและลมจากธรรมชาติได้ตลอดวัน สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2467 โดยการออกแบบของศาสตราจารย์ Corrado Feroci

    ศาสตราจารย์ Corrado Feroci สำเร็จการศึกษาจากราชวิทยาลัยศิลปะแห่งนครฟลอเรนซ์ อิตาลี เข้ามารับราชการเป็นช่างปั้นประจำกรมศิลปากร กระทรวงวัง เมื่อวันที่ 14 มกราคม พ.ศ. 2466 โดยได้รับการวินิจฉัยคัดเลือกจากสมเด็จกรมพระยานริศรานุวัติวงศ์ ได้รับการแต่งตั้งให้เป็นอาจารย์สอนวิชาช่างปั้น ท่านใช้อาคารนี้เป็นสถานที่ทำงานตลอดชีวิตของท่าน
    ปี พ.ศ. 2476 กรมศิลปากรจัดตั้งโรงเรียนประณีตศิลปกรรม เพื่อฝึกสอนการเขียนภาพและปั้นรูปตามแบบยุโรป ภายใต้การอำนวยการของศาสตราจารย์ Corrado Feroci ใช้หลักสูตรของ Royal Academy of Fine Arts, Florence, Italy นักเรียนที่จบการศึกษาจึงมีฝีมือสูง ปี พ.ศ. 2478 โรงเรียนประณีตศิลปกรรมเปลี่ยนชื่อเป็นโรงเรียนศิลปากร จน พ.ศ. 2486 ได้ยกระดับเป็นมหาวิทยาลัยศิลปากร ศาสตราจารย์ Corrado Feroci ได้รับแต่งตั้งเป็น 'คณบดีปฏิมากรรม'

    ระหว่างสงครามโลกครั้งที่ 2 ช่วง พ.ศ. 2486-2487 ก่อนที่อิตาลีจะพ่ายแพ้แก่ฝ่ายพันธมิตร มีการเจรจาทางลับโดยรัฐบาลใหม่ของอิตาลี เพื่อเปลี่ยนฝ่ายจากฝ่ายอักษะเป็นฝ่ายพันธมิตร ต่อมาอิตาลีประกาศสงครามกับญี่ปุ่น ชาวอิตาเลียนในประเทศไทยจึงตกเป็นเชลยของญี่ปุ่น แต่รัฐบาลไทยขอควบคุมตัวศาสตราจารย์ Corrado Feroci ไว้เอง และหลวงวิจิตรวาทการได้ทำเรื่องโอนสัญชาติของท่านเป็นสัญชาติไทย และเปลี่ยนชื่อของท่านเป็น 'ศิลป์ พีระศรี'

    ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี มีผลงานออกแบบอนุสาวรีย์สำคัญของประเทศหลายแห่ง ท่านเป็นผู้ริเร่ิมให้จัดตั้งสถาบันศิลปะในระดับอุดมศึกษา ให้จัดแสดงศิลปกรรมแห่งชาติ และท่านยังเป็นผู้นำศิลปะไทยไปเผยแพร่สู่นานาชาติ

    วันที่ 14 พฤษภาคม พ.ศ. 2505 ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี ถึงแก่กรรมภายหลังรับการผ่าตัด ณ โรงพยาบาลศิริราช

    อาคารสถานที่ทำงานของศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี ถูกทอดทิ้งให้รกร้างว่างเปล่า จนถึง พ.ศ. 2527 จึงเกิดโครงการพิพิธภัณฑ์ศิลป์ พีระศรี อนุสรณ์ โดยความร่วมมือระหว่างบรรดาลูกศิษย์และผู้ใกล้ชิด เพื่อรำลึกถึงเกียรติคุณของท่านในฐานะผู้ให้กำเนิดการศึกษาศิลปะสมัยใหม่ ศิลปะร่วมสมัยในประเทศไทย และในฐานะผู้ก่อตั้งมหาวิทยาลัยศิลปากร พิพิธภัณฑ์เปิดเป็นทางการเมื่อวันที่ 15 กันยายน พ.ศ. 2527 ซึ่งตรงกับวาระวันคล้ายวันเกิดครบ 92 ปี ของศาสตราจารย์ ศิลป์ พีระศรี โดย ฯพณฯ ชวน หลีกภัย รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการเป็นประธาน ต่อมาวันที่ 27 มีนาคม พ.ศ. 2530 กระทรวงศึกษาธิการประกาศลงในราชกิจจานุเบกษาให้ชื่อว่า 'พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ศิลป์ พีระศรี อนุสรณ์'

นิทรรศการถาวร จัดแสดง 2 ห้อง

ห้องชั้นนอก จัดแสดงผลงานจิตรกรรม ประติมากรรม และภาพพิมพ์ ของบรรดาลูกศิษย์รุ่นแรกๆ อาทิ

    เฟื้อ หริพิทักษ์ (2453-2536) ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (จิตรกรรม) 2528

    ทวี นันทขว้าง (2468-2534) ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (จิตรกรรม) 2533

    สวัสดิ์ ตันติสุข (2468-2552) ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (จิตรกรรม) 2534

    ประยูร อุลุชาฎะ (2471-  ) ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (จิตรกรรม) 2535

    ชลูด นิ่มเสมอ (2472-  ) ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (ประติมากรรม) 2541

    จำรัส เกียรติก้อง (2459-2509) ศิลปินผู้ที่ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี กล่าวว่าเป็น 'ช่างเขียนภาพเหมือนที่ดีที่สุดของเรา'

    เขียน ยิ้มศิริ (2465-2514)    

    ผลงานส่วนใหญ่เป็นงานศิลปกรรมยุคเริ่มแรกของศิลปะร่วมสมัยในประเทศไทย ตามแนวทางและหลักวิชาการที่ศาสตราจารย์ ศิลป์ พีระศรี เป็นผู้วางรากฐาน
    สิ่งแสดง ประติมากรรม 9 ชิ้น จิตรกรรม 23 ชิ้น ที่สำคัญได้แก่

    เสียงขลุ่ยทิพย์ (Musical Rhythm) สำริด 38x38x58 ซม. 2492 ศิลปิน: เขียน ยิ้มศิริ รางวัลเหรียญทองคำ อันดับหนึ่ง ประเภทประติมากรรม งานศิลปกรรมแห่งชาติ ครั้งที่ 1 พ.ศ. 2492
    มาลินี พีระศรี (Madam Malinee Bhirasri) สำริด 20x20x38 ซม. 2502 ศิลปิน: ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี เป็นผู้ปั้นและหล่อเป็นปูนปลาสเตอร์ให้เป็นของขวัญแก่คุณมาลินี พีระศรี ภรรยาชาวไทย เมื่อตอนแต่งงานจดทะเบียนสมรสกับท่าน

    ชายฉกรรจ์ (Adult) สีน้ำมันบนผ้าใบ 53x35 ซม. 2493 ศิลปิน: จำรัส เกียรติก้อง รางวัลเหรียญทองคำ อันดับหนึ่ง ประเภทจิตรกรรม งานศิลปกรรมแห่งชาติ ครั้งที่ 2 พ.ศ. 2493     

    น้ำเงิน-เขียว (Blue-Green) สีน้ำมันบนผ้าใบ 66x90 ซม. 2501 ศิลปิน: เฟื้อ หริพิทักษ์ รางวัลเหรียญทองคำ อันดับหนึ่ง ประเภทจิตรกรรม งานศิลปกรรมแห่งชาติ ครั้งที่ 9 พ.ศ. 2501      

ห้องชั้นใน จัดแสดงห้องทำงานของศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี ซึ่งประกอบไปด้วย โต๊ะทำงาน เก้าอี้ เครื่องพิมพ์ดีด เครื่องเล่นแผ่นเสียง เครื่องมือปั้น ของใช้และเอกสารส่วนตัว ตู้หนังสือ ตลอดจนแบบร่างอนุสาวรีย์และประติมากรรมชิ้นสำคัญ เช่น แบบร่างพระบรมรูปรัชกาลที่ 6 แบบร่างพระศรีศากยทศพลญาณ พระประธานพุทธมณฑล และแบบร่างพระเศียรรัชกาลที่ 8 เป็นต้น

    สิ่งแสดง ประติมากรรม 15 ชิ้น จิตรกรรม 20 ชิ้น ที่สำคัญได้แก่

    พระเจ้าแผ่นดิน (The King Rama IX) ปูนปลาสเตอร์ 64x62 ซม. 2505 ศิลปิน: ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี รูปปั้นโครงร่างยังไม่เสร็จเรียบร้อย เป็นงานชิ้นสุดท้ายของท่าน   

    จันทบุรี (Chanthaburi) สีน้ำมันบนผ้าใบ 80x110 ซม. 2498 ศิลปิน: ประยูร อุลุชาฎะ รางวัลเหรียญทองคำ อันดับหนึ่ง ประเภทจิตรกรรม งานศิลปกรรมแห่งชาติ ครั้งที่ 6 พ.ศ. 2498    

    ดอกบัว (Lotus Flowers) สีน้ำมันบนผ้าใบ 140x202 ซม. 2499 ศิลปิน: ทวี นันทขว้าง รางวัลเหรียญทองคำ อันดับหนึ่ง ประเภทจิตรกรรม งานศิลปกรรมแห่งชาติ ครั้งที่ 7 พ.ศ. 2499    

    ความบริสุทธิ์แห่งธรรมชาติ (Immaculate) ไม้แกะ 62 ซม. 2499 ศิลปิน: ชลูด นิ่มเสมอ รางวัลเหรียญเงิน งานศิลปกรรมแห่งชาติ ครั้งที่ 7 พ.ศ. 2499

พื้นที่เพียงสองห้องของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ศิลป์ พีระศรี อนุสรณ์ ทำหน้าที่ตามชื่อได้อย่างน่านิยม ทั้งในฐานะพิพิธภัณฑ์และในฐานะอนุสรณสถาน ห้องทำงาน เครื่องมือเครื่องใช้ในงานปั้น งานวาด ของใช้และเอกสารส่วนตัว แบบร่างประติมากรรม ตลอดจนผลงานของลูกศิษย์ซึ่งหลายคนเป็นศิลปินแห่งชาติในเวลาต่อมา สะท้อนชีวิต ความมุ่งมั่น และคุณูปการของศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี ทั้งในการสร้างงานศิลปะและการสร้างคนให้แก่ประเทศไทย

ถัดจากพิพิธภัณฑ์เข้าไปราว 20 เมตร เป็นหอประติมากรรมต้นแบบ

    อาคารสองชั้น ทรงสูง ติดกระจก ออกแบบให้แสงสว่างเข้าทางทิศเหนือเพื่อความเหมาะสมสำหรับการปั้นงานประติมากรรม และอาคารสามารถระบายความร้อนได้ดีขณะหล่อโลหะทำอนุสาวรีย์ เดิมเป็น 'โรงปั้นหล่อ' ของกองหัตถศิลป์ กรมศิลปากร ใช้เป็นที่ปั้นรูปขนาดใหญ่และหล่อโลหะ โดยศิลปินชั้นครูคนสำคัญของชาติคือ ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี

    ผลงานสำคัญจากโรงปั้นหล่อได้แก่ พระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (ประดิษฐานหน้าสวนลุมพินี) พระบรมราชานุสาวรีย์พระนเรศวรมหาราชทรงช้างศึก (สุพรรณบุรี) พระบรมราชานุสาวรีย์พระเจ้าตากสินมหาราชทรงม้า (วงเวียนใหญ่) พระบรมราชานุสาวรีย์พ่อขุนรามคำแหงมหาราช (อุทยานประวัติศาสตร์ สุโขทัย) พระราชานุสาวรีย์พระเจ้าอู่ทอง (พระนครศรีอยุธยา)

    ต่อมาพื้นที่โรงปั้นหล่อไม่เพียงพอ จึงย้ายไปยังสถานที่ใหม่ที่ศาลายา นครปฐม โรงปั้นหล่อเดิมได้รับการปรับปรุงเพื่อเป็น 'พิพิธภัณฑ์หุ่นร่างและต้นแบบอนุสาวรีย์แห่งชาติ' ส่วนงานประติมากรรมต้นแบบได้รับการซ่อมแซมเพื่อเก็บรักษาและจัดแสดง ใช้ชื่ออาคารว่า 'หอประติมากรรมต้นแบบ' เปิดเมื่อ พ.ศ. 2542

สิ่งแสดง

ประติมากรรมต้นแบบอนุสาวรีย์ ภาพร่างต้นแบบ ประติมากรรมสำหรับการเรียนการสอน ของศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี อาทิ

    ต้นแบบอนุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช 2475

    ต้นแบบอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารี 2477

    ต้นแบบทหารอากาศ ประกอบอนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ 2485

    ต้นแบบพระเศียรของพระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช 2497

    ต้นแบบพระศรีศากยทศพลญาณ ประธานพุทธมณฑลสุทรรศน์ 2500

ประติมากรรมต้นแบบของศิลปินหลายท่านซึ่งเป็นลูกศิษย์เอกของศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี

พื้นที่แสดงสาธิตการหล่อโลหะเดิม

หอประติมากรรมต้นแบบเป็นพิพิธภัณฑ์ที่มีเอกลักษณ์เฉพาะ เป็นแหล่งเรียนรู้ เพื่อให้เกิดความเข้าใจในสุนทรียภาพของงานประติมากรรม

นิราศกรุงเทพวันนี้ ได้เรียนรู้ประวัติศาสตร์ ศิลปะ ได้เห็นความต้ังใจของคนจำนวนมากในการรักษาโบราณสถาน โบราณวัตถุ ตลอดจนงานที่มีคุณค่าไว้เป็นสมบัติของชาติ

ออกจากหอประติมากรรมต้นแบบ ฝนเริ่มตกปรอยๆ ครู่เดียวก็เทลงมาอย่างหนัก ไม่มีท่าว่าจะหยุด น้ำเริ่มท่วมถนน ต้องเรียกรถแท็กซี่กลับที่พัก เสียความตั้งใจของโครงการในการใช้รถโดยสารสาธารณะเป็นหลัก

ค่ารถไปกลับ 100.00 บาท

ข้อมูล วัดมหาธาตุฯ และอนุสาวรีย์กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท ค้นจาก

         นำชมกรุงรัตนโกสินทร์ กองโบราณคดี กรมศิลปากร พ.ศ. 2525

         th.wikipedia.org

         lib.su.ac.th

ข้อมูล พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ศิลป์ พีระศรี อนุสรณ์ และหอประติมากรรมต้นแบบ ค้นจาก

         เปิดบ้านศิลปากร เอกสารกรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม

         หอประติมากรรมต้นแบบ เอกสารกรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม

         nationalmuseums.finearts.go.th

         th.wikipedia.org