Vientiane Revisited: ASEAN Society of Pediatric Surgery: 25-27.11.2015

25.11.2015
การประชุม ASEAN Society of Pediatric Surgery (ASPS) ครั้งที่ 10 เริ่มเช้าวันนี้
ได้พบกุมารศัลยแพทย์ไทยอีก 2 คน หมอจิ จากสรรพสิทธิประสงค์ อุบล และหมอลิ้ม จากหาดใหญ่ ทั้งสองเป็นศิษย์เก่าของเรา

พิธีการเริ่มด้วยคำกล่าวต้อนรับโดย Professor Phetdavanh Sonenasinh (หมอเพชรตะวัน) รองผู้อำนวยการโรงพยาบาลเด็กแห่งเวียงจันทน์ ในฐานะเจ้าภาพ ตามด้วย Presidential Address โดย Associate Professor Nyo Nyo Win จากโรงพยาบาลเด็กแห่งย่างกุ้ง เมียนมาร์ ในฐานะ Secretary of ASPS ทำหน้าที่แทน President, Professor Htoo Han ซึ่งป่วยและไม่ได้มาร่วมประชุม
     รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงสาธารณสุขลาวเป็นผู้กล่าวเปิด การประชุมครั้งนี้ถือเป็นงานวิชาการแพทย์ระดับนานาชาติครั้งแรกของลาว เป็นโอกาสที่น่ายินดีและน่าตื่นเต้น

ภาคเช้า อุ่นเครื่องด้วย ประวัติศาสตร์พัฒนาการกุมารศัลยกรรมของแต่ละประเทศ
     ลาว เสนอโดย Professor Phetdavanh Sonenasinh เริ่มเมื่อปี 1975 ภายหลังสถาปนาประเทศ
     มาเลเซีย เสนอโดย Professor Mahmud M. Nor เริ่มทศวรรษ 1960 ภายหลังประกาศเอกราชจากอาณานิคมของอังกฤษ
     ไทย เสนอโดย ศ. รังสรรค์ นิรามิษ เริ่มปี 1954 เมื่อกำเนิดโรงพยาบาลเด็ก
     กัมพูชา เสนอโดย Professor Vuthy Chhoeurn เริ่มปี 1980 ภายหลังการล่มสลายของระบอบเขมรแดง
     ฟิลิปปินส์ เสนอโดย Professor Beda Espineda ภูมิศาสตร์ที่ประกอบด้วยเกาะจำนวนมากเป็นปัญหาสำคัญ
     เมียนมาร์ เสนอโดย Associate Professor Nyo Nyo Win
     สิงคโปร์ เสนอโดย Professor K. Prabhakaran ทรัพยากรและกำลังคนเหลือเฟือ แต่กลับขาดแคลนผู้ป่วย
     ประวัติศาสตร์ที่ฉายผ่านภาพอดีต ช่วยให้เข้าใจความยากลำบากในตอนเริ่มต้นของแต่ละประเทศได้อย่างดี

ภาคบ่าย
     Professor Nguyen Thanh Liem จากโรงพยาบาลเด็กแห่งฮานอย เวียดนาม ไม่พูดเรื่องประวัติศาสตร์ แต่เสนอความก้าวหน้าด้านการผ่าตัดผ่านกล้อง 'Single Incision Laparoscopic Surgery in Children'
     วิทยากรนอก ASEAN สองท่าน Professor Pierre Helardot จากฝรั่งเศส เสนอเรื่อง 'Networking in Paediatric Surgery in ASEAN' และ Professor David Drake จากสหราชอาณาจักร เสนอเรื่อง 'Paediatric Surgery in the UK: Lessons Learned'
     Free Papers 12 เรื่อง
        จากเวียดนาม 3 เรื่อง ได้แก่ Single Incision VATS for Empyema Thoracis, Single Site Laparoscopic Choledochal Cyst Surgery และ Early Outcome of Robotic Surgery for Choledochal Cyst
        จากไทย 2 เรื่อง ได้แก่ แพทย์หญิงจิรา ไตรรงค์จิตเหมาะ เสนอเรื่อง Esophageal Atresia ประสบการณ์ 4 ปี ที่โรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์ และนายแพทย์อนันต์ ศรีนิวรณ์ เสนอเรื่อง Hepatoblastoma

การประชุมเลิก 17.30 น.
เจ้าภาพจัดเลี้ยงมื้อค่ำ 'Faculty Dinner' ที่ร้าน Smile DEE ริมโขง อาหารลาว รสชาติอร่อยแบบเดียวกับอาหารอีสาน บรรยากาศผ่อนคลาย เป็นกันเอง

ASPS วันแรก แม้เป็นงานวิชาการแพทย์ระดับนานาชาติครั้งแรกของลาว แต่การจัดการราบรื่นยิ่ง ห้องประชุม ลาน Tea Break ข้างห้องประชุม และห้องอาหารกลางวัน ล้วนสะดวกสบาย
     กลุ่มของเรา จากโรงพยาบาลเด็ก 5 คน ศิษย์เก่าจากพิษณุโลก อุบล และหาดใหญ่ อีก 3 คน รวม 8 คน ได้มีโอกาสเสวนากันอย่างมีคุณค่า

26.11.2015
อาหารเช้าของ Mercure Hotel ไม่รวมในค่าห้อง และราคาแพง
เช้านี้ เรา 8 คน จึงออกไปที่ร้าน 'ป้าสุ' ริมโขง ร้านตกแต่งงดงาม นั่งสบาย พนักงานสุภาพ น่ารัก
แดดอ่อนๆ อาหารพื้นเมือง ไข่กระทะ baguette กาแฟดำ จึงอร่อยยิ่ง

ประชุม ASPS วันที่สอง เริ่ม 8.00 น.
ภาคเช้า เป็น Short Lectures 10 เรื่อง ที่น่าสนใจ ได้แก่
     Herniotomy in Children under Local Anesthesia เสนอโดย Professor Beda Espineda จากฟิลิปปินส์ ภูมิศาสตร์ที่ประกอบด้วยเกาะมากมาย ประชากรตามเกาะห่างไกลเข้าไม่ถึงบริการการแพทย์ ทีมของ Espineda จึงจัดหน่วยผ่าตัดเคลื่อนที่ไปตามสถานีอนามัยของเกาะ ผ่าตัด herniotomy ให้แก่เด็กอายุตั้งแต่ 7 ปีขึ้นไป โดยใช้ยาชาฉีด เนื่องจากไม่อาจให้ยาสลบได้ ผลงานผ่าตัดสำเร็จนับร้อยราย อัตราแทรกซ้อนเพียงเล็กน้อย แม้ Espineda ถ่อมตนและออกตัวว่าการผ่าตัดเช่นนี้ ไม่เป็นไปตามมาตรฐานที่พึงเป็น แต่กลับน่าประทับใจต่อการแก้ปัญหาในสภาวะทรัพยากรจำกัด และน้ำใจอดทนของผู้ป่วยเด็กเหล่านี้
     Modified Technique for Anorectal Malformations เสนอโดย Professor Nguyen Thanh Liem จากเวียดนาม แสดง video clip การผ่าตัดผ่านกล้อง ภาพชัดเจน งดงาม ประสบการณ์และฝีมือของกุมารศัลยแพทย์โรงพยาบาลเด็กแห่งฮานอย เป็นที่ประจักษ์ในระดับนานาชาติ ยิ่งโดดเด่นชัดเจนในการประชุมครั้งนี้
     Management of Gastroschisis เสนอโดย ผศ. อัจฉริยา ทองสิน จากโรงพยาบาลเด็ก แสดงการใช้ Alexis wound retractor ดัดแปลงเป็น artificial sac สำหรับ staged repair of gastroschisis นอกจากนี้ ยังได้ทบทวนพัฒนาการการผ่าตัดโรคดังกล่าวของโรงพยาบาลเด็ก ตลอดจนแสดง artificial sac ชนิดที่นายแพทย์ศรีวงศ์ หะวานนท์ ประดิษฐ์คิดค้นขึ้นเมื่อปี 1971 และยังใช้มาถึงทุกวันนี้
     Paediatric Trauma in Cambodia เสนอโดย Professor Vuthy Chhoeurn สงครามอินโดจีนครั้งที่ 2 ที่ลามเข้าไปในกัมพูชา ยุติลงเมื่อปี 1975 ต่อด้วยสงครามล้างเผ่าพันธุ์โดยระบอบเขมรแดง ซึ่งที่สุดล่มสลายไปเมื่อปี 1980 การรบราฆ่าฟันกันเกือบ 20 ปี ทิ้งให้แผ่นดินเกลื่อนไปด้วยกับระเบิด กับระเบิดที่เคยมุ่งทำลายเท้าและขาของทหารฝ่ายตรงข้ามที่ไม่ระมัดระวัง หากภายหลังสงคราม กับระเบิดเหล่านี้กลับยิ่งน่ากลัวมากขึ้น ต่อชาวบ้านธรรมดา และโดยเฉพาะต่อเด็กๆ ด้วยธรรมชาติของความอยากรู้อยากเห็นเมื่อเจอสิ่งของที่ไม่รู้จัก การบาดเจ็บจึงมิใช่เกิดแก่เท้าหรือขา แต่เกิดที่ใบหน้า ศีรษะ หน้าอก มือ และแขน ขอบเขตการทำลายกลับเลยเถิดรุนแรงกว่าเป้าหมายยามสงครามอย่างน่าสลดใจ
     Paediatric MIS Services at UKM เสนอโดย Associate Professor Dayang A. Aziz จากมาเลเซีย การผ่าตัดผ่านกล้องในผู้ป่วยเด็กที่ National University of Malaysia (Universiti Kebangsaan Malaysia, UKM) เริ่มเมื่อปี 2007 ทั้งงานบริการและการฝึกอบรมศัลยแพทย์ ผลงานรุดหน้าไปอย่างรวดเร็ว สาระสำคัญที่ Aziz ไม่พูดถึงคือกำเนิดแห่งพัฒนาการนี้เป็นมาอย่างไร...
        ...Professor Hock Lim Tan เป็นชาวมาเลเซีย เกิดที่ Kuala Lumpur ศึกษาต่อที่ Australia เมื่อปี 1963 หลังจบการศึกษา ได้ทำงานที่ Australia  ท่านเป็นผู้นำรุ่นบุกเบิกระดับนานาชาติของ paediatric laparoscopic surgery โดยเฉพาะผลงานด้าน laparoscopic pyeloplasty, laparoscopic excision of choledochal cyst and hepatico-duodenostomy, laparoscopic pyloromyotomy
        Professor Hock Lim Tan เริ่มงาน minimally invasive surgery ที่ Royal Children’s Hospital, Melbourne ต่อมาได้รับเชิญไปร่วมจัดตั้งหน่วย paediatric laparoscopic surgery ที่ Chinese University of Hong Kong และ Great Ormond Street Hospital, London ตามลำดับ หลังจากนั้น ในปี 2001 ท่านกลับไปดำรงตำแหน่ง Inaugural Professor of Paediatric Surgery ที่ University of Adelaide และ Head of Department of Paediatric Surgery, Women's and Children’s Hospital, Adelaide
        ปี 2007 นายกรัฐมนตรี Abdullah Ahmad Badawi แห่งมาเลเซีย เชิญท่านกลับไปจัดตั้งหน่วย paediatric laparoscopic surgery ที่ UKM ในตำแหน่ง Distinguished Professor และ Head of Paediatric Surgery ทำให้เกิดศูนย์ผ่าตัดผ่านกล้องในเด็กและศูนย์ฝึกอบรมการผ่าตัดผ่านกล้องแก่กุมารศัลยแพทย์ที่สำคัญของมาเลเซีย
        อย่างไรก็ตาม การ 'นำเข้า' Professor Hock Lim Tan จาก Australia ก่อให้เกิดความขัดเคืองและความไม่มั่นคงแก่ 'ผู้อยู่ก่อน' ซึ่งเคยชินกับนโยบาย 'ภูมิบุตรา' (Bumiputras) ที่ดำรงมาแต่ต้นทศวรรษ 1970 ภายใต้ The New Economic Policy (NEP) ของรัฐบาล Tun Abdul Razak นโยบายนี้ให้สิทธิพิเศษแก่ชาวมาเลเซียเชื้อสายมาเลย์มากกว่าชาวมาเลเซียเชื้อสายอื่น
        Professor Hock Lim Tan จึงถูกโจมตีเรื่อง 'ค่าตัว' ว่าสูงเกินไป และในปี 2011 เมื่อครบสัญญาจ้าง 4 ปี UKM จึงไม่ต่อสัญญาอีก นอกจากนี้ ผลงานที่ท่านสร้างหน่วย paediatric laparoscopic surgery ที่ UKM จึงกลับไม่ปรากฏชื่อของท่าน...

ภาคบ่าย เป็น Free Papers จำนวนกว่า 20 เรื่อง มีเวลาให้พูดเพียงเรื่องละ 4 นาที!
     จากเวียดนาม 5 เรื่อง เสนอผลงานการผ่าตัดผ่านกล้องทั้งหมด ได้แก่ Laparoscopic Simple Oblique Duodeno-duodenostomy, Laparoscopic vs Open Kasai Procedure, Laparoscopic Assisted Duhamel Operation for Total Colonic Aganglionosis, Outcome of Laparoscopic Anal Pullthrough for High Type ARM และ Early Outcome of Robotic Surgery
     จากไทย 1 เรื่อง แพทย์หญิงเยาวลักษณ์ คำนวน โรงพยาบาลพุทธชินราช พิษณุโลก เสนอเรื่อง Small Bowel Intussusception

การประชุมเสร็จสิ้น 17.30 น.
กล่าวปิดโดย Professor Phetdavanh Sonenasinh รองผู้อำนวยการโรงพยาบาลเด็กแห่งเวียงจันทน์ ซึ่งรับมอบตำแหน่ง President of ASPS คนต่อไป
การประชุมคราวหน้า ครั้งที่ 11 จัดที่ Kuala Lumpur มาเลเซีย เดือนตุลาคม 2016

พวกเรา 8 คน ไปกินมื้อค่ำที่ร้านตำมั่ว ริมโขง อาหารพื้นเมือง อร่อยถูกใจ
ลมหนาวเริ่มโชยมา วงเสวนาผ่อนคลาย จนถึง 22.00 น. จึงเดินกลับ Mercure Hotel

27.11.2015
ตื่นแต่เช้า check-out 7.30 น.
หนังสือพิมพ์ Vientiane Time ลงข่าวการประชุม ASPS ที่หน้า 2 พาดหัวว่า 'ประเทศขาดแคลนกุมารศัลยแพทย์'
     8.00 น. เราเช่ารถตู้ไปโรงพยาบาลเด็กแห่งเวียงจันทน์ โรงพยาบาลอยู่ห่างจาก Mercure Hotel ไปทางตะวันออกเฉียงเหนือราว 6 กิโลเมตร ป้ายหน้าโรงพยาบาลเขียนเป็นภาษาลาว อ่านได้ว่า 'โรงหมอเด็ก' ทีมแพทย์เจ้าบ้านรอต้อนรับและพาเยี่ยมชม
     โรงพยาบาลก่อสร้างระหว่างปี 2009-2011โดยความร่วมมือและงบสนับสนุน (USD 3.5 ล้าน) จากรัฐบาลเกาหลีใต้ มีพิธีเปิดเมื่อ 11 พฤศจิกายน 2011 (11.11.11) เวลา 11.00 น.
     ตึกสูง 2 ชั้น เพดานโถงสูงมาก หลังคาและผนังโปร่งรับแสง รับลมอย่างดี ตรงกลางโถง ทำเป็นทางลาดยาวสำหรับรถเข็น ห้องฉุกเฉิน ห้องตรวจผู้ป่วยนอก หอผู้ป่วย ห้องผ่าตัด ทั้งหมดรวมอยู่ในตึกเดียวกันนี้ ห้องผ่าตัดมี 2 ห้อง ประตูบานเลื่อนระบบไฟฟ้า หรูหรากว่าโรงพยาบาลเด็กแห่งกรุงเทพฯ คนไข้มีไม่มาก พื้นที่จึงยิ่งโปร่งโล่งสบาย
     ติดกับโรงหมอเด็ก เป็นโรงพยาบาลมิตรภาพ โรงพยาบาลเฉพาะทางออร์โธปิดิคส์
     9.15 น. ต้องร่ำลาเจ้าบ้าน ไปสนามบินวัดไต เดินทางกลับกรุงเทพฯ
     เครื่องบินออก 12.15 น. ช้ากว่ากำหนด 30 นาที ถึงกรุงเทพฯ 13.30 น.

การประชุม ASPS ครั้งที่ 10 ที่เวียงจันทน์นี้ ได้เห็นภาพรวมกุมารศัลยกรรมของแต่ละประเทศในภูมิภาค
ที่โดดเด่นสุดคือ ความก้าวหน้าด้านการผ่าตัดผ่านกล้องของโรงพยาบาลเด็กแห่งฮานอย
     Professor Nguyen Thanh Liem หัวหน้าแผนกศัลยกรรม และผู้อำนวยการโรงพยาบาล วางเป้าหมายให้การผ่าตัดผ่านกล้องเป็นทิศทางสำคัญตั้งแต่ 20 ปีที่แล้ว ประสบการณ์สั่งสมยาวนาน และคนไข้จำนวนมาก ถึงวันนี้อาจกล่าวได้ว่าโรงพยาบาลเด็กแห่งฮานอยมีผลงานการผ่าตัดผ่านกล้องโดดเด่นที่สุดแห่งหนึ่งของโลก
     ปลายปี 2008 ผมได้รับเลือกให้ดำรงตำแหน่งหัวหน้ากลุ่มงานศัลยศาสตร์ ในการแถลงนโยบาย ผมเสนอให้ส่งแพทย์ประจำบ้านกุมารศัลยศาสตร์ของเราไปฝึกอบรม pediatric laparoscopic surgery ณ สถาบันต่างประเทศคนละ 1 เดือน มีเสียงค้านว่าไม่มีความจำเป็น มีเสียงหยันว่า staff ยังไม่ได้ไปเลย จะส่งแพทย์ประจำบ้านไปได้อย่างไร ใช้งบอะไร
     เมษายน 2009 ผม email ถึง Professor Nguyen Thanh Liem แนะนำตัวเองและหารือขอส่งแพทย์ประจำบ้านของเราไปฝึกอบรมกับท่านคนละ 1 เดือน ท่านตอบรับโดยไม่มีพิธีรีตอง ผมส่งโครงการเพื่อขออนุมัติและผู้อำนวยการกรุณาจัดสรรงบจากกองทุนให้ อย่างไรก็ตาม เกิดข้อกังขาว่า เหตุใดจึงส่งแพทย์ประจำบ้านไปฮานอย เขาเก่งกว่าเราหรือ?
     8-9 ตุลาคม 2009 ผมเข้าร่วม Workshop: Advanced Laparoscopic Surgery ณ โรงพยาบาลเด็กแห่งฮานอย ได้พบ Professor Nguyen Thanh Liem เป็นครั้งแรก และท่านพาชมห้องผ่าตัด ซึ่งแม้เป็นตึกเก่า คับแคบ แต่เครื่องมือ laparoscope ทันสมัย พร้อมเพรียง นอกจากนี้ ยังได้พบ Professor Hock Lim Tan ซึ่งมาสาธิตการผ่าตัดใน workshop ด้วย
     พฤศจิกายน 2009 แพทย์หญิงอารดา สุทธิวงษ์สิงห์ แพทย์ประจำบ้านกุมารศัลยศาสตร์ของเราเป็นคนแรกที่ไปฮานอย บุคลิกและความกระตือรือร้นของเธอเป็นที่รัก ถึงขนาดได้เข้าร่วมพิธีรับตำแหน่ง Professor ของ Professor Nguyen Thanh Liem ณ Temple of Literature โบราณสถานสำคัญทางการศึกษา
     หลังจากนั้น การส่งแพทย์ประจำบ้านฝึกอบรมที่ฮานอยดำเนินต่อเนื่องไป อย่างไรก็ตาม มีบางคนขอไม่ไปด้วยความเป็นอยู่ลำบากและด้วยข้อกังขาข้างต้น
     ปี 2010 เพื่อเปิดทางเลือกเพิ่มขึ้น ผม email ถึง Professor Hock Lim Tan หารือขอส่งแพทย์ประจำบ้านไปฝึกอบรมกับท่านที่ UKM ท่านตอบรับโดยไม่มีพิธีรีตองเช่นกัน
     มีนาคม 2011 แพทย์หญิงจิรา ไตรรงค์จิตเหมาะ และแพทย์หญิงปิติพร ตั้งขบวนบุตร เป็นแพทย์ประจำบ้านเพียง 2 คนที่ได้ไปฝึกอบรมกับ Professor Hock Lim Tan เพราะหลังจากนั้นไม่นาน ท่านก็หมดสัญญากับ UKM
     ปี 2014 กรมการแพทย์เปิดโครงการความร่วมมือประชาคมอาเซียน
     5 มีนาคม 2014 ผมร่วมคณะบริหารกรมการแพทย์เยือนโรงพยาบาลเด็กแห่งฮานอย ซึ่งตอนนั้นกำลังก่อสร้างตึกใหม่สูง 16 ชั้น และได้จัดซื้อ Robot (Da Vinci) เข้ามาราว 20 วัน ใช้ผ่าตัดไปแล้วกว่าสิบราย เราถามว่าเหตุใดจึงลงทุนกับ Robotic surgery ซึ่งราคาสูงมาก Dr. Hien ศัลยแพทย์ตอบว่า 'เพื่อรู้เท่าทันเทคโนโลยี'
     23-24 มิถุนายน 2014 ก่อนการประชุมวิชาการประจำปีของสถาบัน เราจัด Pre-congress Workshop: 'Pediatric Minimally Invasive Surgery - Live Demonstration' เชิญคณะของ Professor Nguyen Thanh Liem มาสาธิตการผ่าตัดผ่านกล้อง

ความก้าวหน้าด้าน pediatric laparoscopic surgery ของฮานอยเป็นที่ประจักษ์ ทั้งในการนำเสนอต่อที่ประชุมวิชาการ บทความตีพิมพ์ในวารสารการแพทย์ และตำรา
ถึงวันนี้ คงไม่มีข้อกังขาว่า เหตุใดจึงส่งแพทย์ประจำบ้านไปฮานอย เขาเก่งกว่าเราหรือ?
ความสัมพันธ์ต่อเนื่องนานกว่า 7 ปี ระหว่างโรงพยาบาลเด็กแห่งฮานอยกับโรงพยาบาลเด็กแห่งกรุงเทพฯ นับว่าทรงคุณค่า
Professor Nguyen Thanh Liem กล่าวไว้ว่า 'ความรู้เป็นสิ่งที่ควรให้โดยไม่คิดราคา เพราะผู้รับความรู้นั้นย่อมนำไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในการดูแลรักษาคนไข้ต่อไป'


ข้อมูลค้นจาก
     abc.net.au
     singhealthacademy.edu.sg
     wikipedia.org